افسردگی یکی از شایع‌ترین مشکلات روحی و روانی است که عوارض جانبی بسیاری به دنبال دارد. گاهی فرد افسرده حتی از بیماری خود اطلاعی ندارد و گاهی این افسردگی به قدری حاد است که فرد را کاملاً از جامعه و اطرافیان جدا کرده و حتی تهدیدی برای زندگی فرد به شمار می‌رود. درمان‌های متفاوتی برای این مشکل در دسترس است. در اینجا به معرفی یکی از جدیدترین روش‌های درمانی به نام تحریک مغناطیسی مغز یا آر تی ام اس می‌پردازیم.
بیشتر بخوانید: افسردگی چیست (علت، علائم، انواع، تشخیص و درمان افسردگی)
شیوه درمانی افسردگی به وسیله تحریک مغناطیسی مغز (آر تی ام اس) چگونه است؟
هنگامی‌که روش‌های درمانی معمول، مانند داروها و مشاوره، در درمان افسردگی مؤثر نباشند، پزشک ممکن است روش‌های دیگری مانند درمان افسردگی با آر تی ام اس را پیشنهاد دهد. درمان افسردگی توسط rTMS ، یک روش درمان افسردگی بدون دارو، غیرتهاجمی و ایمن به همراه ریسک بسیار پایین، برای درمان افسردگی‌های مقاوم و برخی دیگر از اختلالات روانپزشکی است. از سال 1985، برای درمان افسردگی شدید و مقاوم به درمان، اضطراب، اختلال استرسی پس از حادثه و وسواس فکری - جبری، از این روش استفاده می‌کنند. در این روش درمانی، از پالس‌های مغناطیسی برای هدف قرار دادن مناطق خاصی از مغز استفاده می‌شود.
در طول یک جلسه درمانی آر تی ام اس، یک سیم‌پیچ الکترومغناطیس در روی جمجمه شما و در نزدیکی پیشانی قرار می‌گیرد. آهنربای قرار داده شده در پیشانی، پالس‌های مغناطیسی را برای تحریک سلول‌های عصبی که در نواحی از مغز، مانند کورتکس پره فرونتال که مسئول کنترل خلق‌وخو و افسردگی هستند، تولید می‌کند. فرایند تولید پالس‌های مغناطیسی دردناک نیست و هدف از این کار، فعال کردن نورون‌های این ناحیه از مغز و بهبود خلق‌وخو و کاهش علائم افسردگی است.
اگرچه همچنان علت بهبود علائم افسردگی پس از درمان با آر تی ام اس، به‌خوبی شناخته نشده است، اما به نظر می‌رسد این تحریکات مغناطیسی، بر نحوه عملکرد مغز تأثیر گذاشته و باعث بهبود علائم افسردگی و خلق‌وخوی فرد شوند. محققان همچنان در حال تحقیق و مطالعه، برای پیدا کردن مؤثرترین روش برای درمان افسردگی با آر تی ام اس هستند. مدت زمان و طول دوره درمان افسردگی با تحریک مغناطیسی مغز، در اشخاص مختلف متفاوت است، با این حال، بسیاری از افراد، به جلسات درمانی 30 تا 60 دقیقه‌ای برای حدود 5 بار در هفته، نیاز پیدا می‌کنند. مدت‌زمان درمان معمولاً بین 4 تا 6 هفته طول می‌کشد. طول دوره درمان با توجه به پاسخ فرد می‌تواند کوتاه‌تر یا طولانی‌تر باشد.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان چندین روش درمان افسردگی را بدون موفقیت امتحان کرده‌اید، درمان افسردگی با آر تی ام اس می‌تواند یک گزینه مناسب باشد. پزشک ممکن است برای درمان افسردگی، آر تی ام اس را به تنهایی یا به‌همراه سایر روش‌های درمانی داروها و مشاوره پیشنهاد دهد.
درمان افسردگی به وسیله دستگاه تی ام اس چه مزایایی دارد؟
از مزایای درمان افسردگی شدید و مقاوم به درمان با آر تی ام اس، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برای آر تی ام اس، نیازی به آرام‌بخش و بی‌حس‌کننده نیست: برخلاف الکتروشوک درمانی، در درمان افسردگی با آر تی ام اس، نیازی به استفاده از داروهای بی‌حس‌کننده و آرام‌بخش نیست. این مزیت، باعث کاهش ریسک ابتلا به عوارض ناشی از این داروها، و همچنین کاهش اضطراب قبل از عمل می‌شود.
- عوارض جانبی اندک: انجام آر تی ام اس، عوارض جانبی و ریسک بسیار کمی دارد. فقط 10 تا 30 درصد از بیماران، برخی از ناراحتی‌های خفیف، مانند سردرد را تجربه می‌کنند. با این حال، خطر بسیار کمی وجود دارد که درمان با آر تی ام اس، منجر به تشنج شود. بنابراین، قبل از انجام آر تی ام اس، انجام غربالگری ضروری است.
- سرعت بالای ظاهر شدن علائم بهبودی: در شرایط بالینی، حدود 75 درصد از بیماران، به پاسخ مناسب، به‌شکل کاهش علائم افسردگی به نصف دست پیدا می‌کنند. برخلاف بسیاری از داروهای مؤثر در درمان افسردگی که برای رسیدن به پاسخ درمانی مناسب، حدود یک تا دو هفته زمان نیاز دارند، نتایج حاصل از درمان افسردگی با آر تی ام اس، در بسیاری از موارد، در دو هفته اول پس از درمان ظاهر می‌شود.
- عدم نیاز به دوره ریکاوری و نقاهت: پس از درمان با آر تی ام اس، نیازی به گذراندن دوره نقاهت و ریکاوری نیست.
- بهبود علائم شناختی: اغلب اوقات افسردگی باعث اختلالات شناختی و کاهش بازده و عملکرد مغز می‌شود. بیماران پس از درمان افسردگی با آر تی ام اس، شاهد افزایش عملکرد شناختی خود هستند. تحقیقات نشان داده است که آر تی ام اس، حافظه و عملکرد اجرایی مانند تصمیم‌گیری و استدلال را بهبود می‌بخشد.
- عدم ابتلا به عوارض ناشی از مصرف داروهای ضد افسردگی: درمان افسردگی با آر تی ام اس با بسیاری از عوارض جانبی ناشی از داروهای ضد افسردگی مانند ناراحتی دستگاه گوارش، خشکی دهان، اختلال عملکرد جنسی و یا افزایش وزن همراه نیست.
آمادگی‌های قبل از درمان افسردگی توسط شیوه درمانی آر تی ام اس
قبل از آغاز درمان با آر تی ام اس، باید ارزیابی فیزیکی و روانپزشکی کامل، برای اطمینان از بی‌خطر بودن این روش درمانی انجام شود.
قبل از انجام آر تی ام اس، بهتر است به پزشک خود درباره موارد زیر اطلاع دهید:
- سابقه شخصی یا خانوادگی تشنج
- وجود هرگونه ایمپلنت فلزی، مانند استنت، ایمپلنت‌های تحریکی، الکترودهایی که برای ارزیابی عملکرد مغز استفاده می‌شوند و ایمپلنت‌های حلزون گوش
- سابقه مصرف دارو و داروهایی که در حال حاضر در حال مصرف آن‌ها هستید.
- حاملگی و یا تصمیم به آن
- سابقه درمان با آر تی ام اس، برای بررسی میزان تأثیر این روش در بهبود علائم ناشی از افسردگی
- ابتلا به بیماری‌ها یا سایر مشکلات پزشکی
- ابتلا به سردردهای شدید یا متناوب
- سابقه آسیب مغزی، در نتیجه بیماری یا تروما و آسیب، مانند سکته‌های مغزی، تومور و ترومای ناشی از ضربه به سر
- ابتلا به سایر اختلالات روانپزشکی، مانند اختلال دوقطبی
برخی از افراد، بهتراست از انجام آر تی ام اس خودداری کنند، از این دسته افراد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افراد مبتلا به آنوریسم
- وجود ترکش یا بقایای گلوله در سر
- افرادی که از ضربان‌ساز مصنوعی یا دستگاه دفیبریلاتور قلبی استفاده می‌کنند.
- تتو و خالکوبی صورت، که با نخ حساس به آهنربا انجام شده‌اند.
- افرادی، که از انواع ایمپلنت‌های کاشتنی استفاده می‌کنند.
در طول اولین جلسه، پزشک بهترین محل برای قرار دادن دستگاه تولید کننده محرک‌ها و همچنین میزان پالس‌های مناسب برای درمان افسردگی و همچنین عدم ابتلا به عوارض احتمالی ناشی از آن را تعیین می‌کند. این روش درمانی، نیاز به بستری نداشته و به شکل سرپایی انجام می‌شود.
آیا عوارضی برای درمان افسردگی توسط دستگاه TMS وجود دارد؟
آر تی ام اس، روشی غیرتهاجمی برای درمان افسردگی است، برخلاف تحریک عصب واگ و تحریک عمیق مغزی در این روش نیازی به انجام جراحی یا کاشتن ایمپلنت نیست، همچنین برخلاف الکتروشوک درمانی، احتمال ایجاد تشنج به دنبال درمان افسردگی با آر تی ام اس بسیار کمتر بوده و همچنین نیازی به استفاده از داروهای آرام‌بخش و بی‌حس‌کننده‌ها نیست.
در مجموع، آر تی ام اس، روشی ایمن و غیرتهاجمی برای درمان افسردگی است، با این حال، ممکن است برخی از عوارض جانبی در نتیجه درمان با آن ایجاد شود. درصد بسیار کمی از بیماران مجبور می‌شوند، به دلیل عوارض ناشی از آن، درمان را قطع کنند. شایع‌ترین عارضه جانبی که در نیمی از بیماران تحت درمان با آر تی ام اس گزارش شده است، سردرد است. این سردردها، اغلب خفیف بوده و در طول درمان کاهش میابند. برای درمان این سردردها می‌توان از داروهای مسکن بدون نسخه استفاده کرد.
بیشتر بخوانید: همه چیز در خصوص دستگاه آر تی اس ام
حدود یک سوم بیماران، ممکن است احساس درد و ناراحتی در پوست سر یا حس کشیدگی عضلات صورت را در نتیجه درمان با آر تی ام اس تجربه کنند. این عوارض نیز در طول دوره درمان کاهش میابند، اگرچه می‌توان بلافاصله تنظیماتی را در موقعیت قرارگیری سیم‌پیچ و تحریکات انجام داد تا میزان ناراحتی شخص در حین جلسه درمان کاهش یابد.
دستگاه آر تی ام اس، صدای بسیار بلندی تولید می‌کند و به همین دلیل گوش‌گیرهایی به بیمار داده می‌شود تا در طول درمان از آن‌ها استفاده کند. با این حال، برخی از بیماران ممکن است بلافاصله پس از درمان از مشکلات شنوایی شکایت کنند. هیچ مدرکی نشان نمی‌دهد که این عوارض دائمی و پایدار باشند.
درمان افسردگی با آر تی ام اس، می‌تواند منجر به برخی عوارض نادر اما جدی شود، از این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشنج
- مانیا، به‌خصوص در افرادی که از اختلال دوقطبی رنج می‌برند
محققان، همچنان در حال بررسی عوارض احتمالی بلندمدت احتمالی ناشی از این روش هستند.
درمان افسردگی به وسیله دستگاه rTMS در کلینیک دکتر کربلایی
درمان افسردگی با روش آر تی ام اس، از جمله خدماتی است که در کلینیک دکتر کربلایی به مدیریت دکتر علی کربلایی، در تهران ارائه می‌شود. در این مرکز، درمان با بهترین دستگاه‌ها و با حضور بهترین پزشکان انجام می‌شود. متخصصان این کلینیک، فارغ‌التحصیل بهترین دانشگاه‌های ایران بوده و از نظر تخصص و تجربه حرف اول را می‌زنند. همچنین کلینیک دکتر کربلایی، با آخرین دستگاه‌ها و تکنولوژی‌های روز دنیا مجهز شده و در محیطی آرام، زیر نظر مجرب‌ترین متخصصان مغز و اعصاب، مشاوران روان‌شناسی و روان‌پزشکان آماده ارائه خدمات به شما عزیزان است. مجموعه‌ای از بهترین متخصصان بر روند درمان نظارت خواهند داشت و در هر مرحله به متخصص مورد نظر ارجاع خواهید شد. برای مشاوره و دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق سایت و یا به صورت تلفنی با ما در تماس باشید.
