بیماری اوتیسم چیست؟
بیماری اوتیسم به واسطه مجموعه‌ای از رفتارهای مشخص تعریف شده و به صورت یک طیف بوده که بر افراد مختلف به شکل و درجات متفاوت تاثیر می‌گذارد. درحالیکه هیچ دلیل واحدی برای اوتیسم شناخته نشده، تشخیص‌های زودهنگام، به افراد، در دریافت حمایت و خدماتی که نیاز دارند کمک می‌کنند. این حمایت‌ها، کیفیت زندگی و فرصت‌های بیشماری را برای آنها فراهم می‌نمایند.
ویژگیها و تشخیص بیماری اوتیسم
ویژگی های اوتیسم در راهنمای تشخيصی و آماری اختلالات روانی، چاپ پنجم به این شکل آمده: تفاوت‌های دائمی در ارتباطات، روابط بین فردی و تعاملات اجتماعی در محیط‌های مختلف نشانه‌های قابل مشاهده:
- صحبت نکردن یا داشتن الگوهای غیرعادی کلامی
- مشکل در درک ارتباطات غیرکلامی
- مشکل در ایجاد یا حفظ دوستی
- مشکل در ادامه مکالمات
رفتارهای محدود و تکرار شونده، الگوها، فعالیتها و علائق نشانه‌های قابل مشاهده:
- تکرار کردن صداها یا عبارات (پژواک گویی)
- حرکات تکرارشونده
- ترجیح بر یکنواختی، و مشکل در گذار و داشتن روال عادی
- علائق انعطاف ناپذیر یا به شدت محدود و شدید
- حساسیت شدید به محرک‌های مختلف یا حساسیت خیلی کم به آنها
مطابق آیین نامه تشخیصی و آماری انجمن روانشناسی آمریکا، که توسط متخصصان بالینی برای تشخیص اوتیسم بکار می‌رود، ویژگی‌های اصلی اوتیسم باید در اوایل کودکی ظهور کنند. اما ممکن است تا زمانی که نیازهای اجتماعی، فراتر از ظرفیت سازش‌پذیری فرد مبتلا به اوتیسم نباشند، کاملا آشکار نشوند. و برخی علائم ممکن است بخاطر یادگیری استراتژی‌های سازگاری، پنهان شده و دیده نشوند.
بهترین دکتر روانپزشک در کلینیک دکتر کربلایی
برای غربالگری کودکان جهت ابتلا به این اختلال پاسخ به پرسشهای زیر تعیین کننده است:
- آیا کودک در ۶ ماهگی لبخند عاطفی داشته است؟
- آیا کودک در ۹ ماهگی توانسته صدا و حالتهای چهره را تقلید کند؟
- آیا کودک در ۱۲ ماهگی توانسته از خودش صداهایی درآورد؟
- آیا کودک قادر به تشخیص واکنش دیگران هست؟
- آیا کودک میتواند تماس چشمی برقرار کند؟
- آیا کودک رفتارهای تکراری یا کلیشه ای دارد؟
- آیا کودک میتواند با دیگران تعامل و ارتباط برقرار کند؟
- واکنش کودک نسبت به محرکها چگونه است؟
- تون صدای کودک چگونه است؟ آیا یکنواخت است؟
- حساسیت کودک نسبت به حواس پنجگانه مثل نور و صدا و درد چگونه است؟
طیف اوتیسم چیست؟
اختلال طیف اوتیسم (ADS) یک نوع اختلال رشد است که بر برقراری ارتباط و رفتار فرد تاثیر می‌گذارد. اگرچه این بیماری در هر سنی قابل تشخیص است، به آن "اختلال رشد" گفته می‌شود چراکه عموما علائم آن در دو سال اول زندگی ظاهر می‌شوند. در نسخه قبلی (DSM)، دسته‌بندی‌‌های زیر برای انواع اوتیسم درنظر گرفته شده بود:
- اختلال اوتیستیک: این اختلال همان اختلال اوتیسم است.
- سندروم آسپرگر: در سر ملایم طیف اوتیسم قرار دارد. افراد مبتلا گاهی خیلی باهوش هستند ولی در روابط اجتماعی مشکل دارند.
- اختلال فراگیر رشد معین: به این اختلال اوتیسم غیر معمول می‌گویند و برخی از رفتارهای افراد اوتیستیک را دارند.
بیشتر بخوانید: اختلال شخصیت ضد اجتماعی چیست؟ - اسکیزوفرنی چیست؟
ولی امروزه مطابق آیین نامه تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، کتاب راهنمایی توسط انجمن روانشناسی آمریکا، همه افرادی که در این دسته‌ها قرار دارند در دسته واحد اختلال طیف اوتیسم قرار دارند. مبتلایان به اختلال طیف اوتیسم دارای نشانه‌های زیر می‌باشند:
- مشکل در برقراری ارتباط و تعامل با دیگران
- علائق محدود و رفتارهای تکرار شونده
- داشتن علائمی که به توانایی فرد در عملکرد صحیح در مدرسه، محل کار، و سایر موقعیت‌ها در زندگی، آسیب وارد می‌کند.
بیماری اوتیسم به عنوان یک اختلال "طیف" شناخته می‌شود، چراکه در نوع و شدت علائمی که افراد تجربه می‌کنند، تفاوت‌های بسیاری وجود دارد. این اختلال، در تمام قومیت‌ها، نژادها و طبقات اجتماعی رخ می‌دهد. اگرچه ASD اختلالی مادام العمر است، درمان‌ها و خدمات ارائه شده می‌توانند علائم و توانایی عملکردی فرد را بهبود بخشند. آکادمی طب کودکان آمریکا، توصیه می‌کند تمام کودکان از نظر ابتلا به اوتیسم بررسی شوند. کلیه والدین و سرپرستان کودکان، باید با پزشک خود در زمینه غربالگری یا ارزیابی اختلال طیف اوتیسم، صحبت کنند.
علائم بیماری اوتیسم چیست؟
اوتیسم در کودکان در سنین پایین قابل تشخیص است در ادامه برخی علائم را با هم می‌بینیم:
- بچه‌های طبیعی که به دنیا می‌آیند ابتدا فقط گریه می‌کنند یا گاهی بی دلیل می‌خندند؛ ولی تا شش ماهگی درجاتی از ابراز احساسات را کسب می‌کنند. اگر این ابراز هیجانی را در شیرخوارتان ندیدید میتواند اولین زنگ خطر اوتیسم باشد. نگران نشوید ممکن است هم نباشد.
- بچه‌های مبتلا به اوتیستیک از نظر هیجانی بی‌تفاوت هستند و گاهی هیجانات شدید یا نامتناسب دارند مثلا خنده و گریه شدید و نامتناسب
- در نه ماهگی، یک کودک نرمال، لبخند اجتماعی دارد یعنی به آدم‌ها گاهی لبخند می‌زند ولی شیرخوار اوتیستیک چنین لبخندی ندارد.
- بچه‌های نرمال تا یک سالگی تماس چشمی دارند یعنی با ما چشم تو چشم می‌شوند و لبخند می‌زنند و به اسم خود واکنش نشان می‌دهند. همچنین بچه‌ها تا یک سالگی غان و غون می‌کنند، بچه‌های اوتیستیک هیچکدام از این موارد را ندارند.
- یکی از موارد دیگری که در اوتیسم مختل می‌شود تکلم است. در حالت طبیعی بچه‌ها باید تا هجده ماهگی حداقل ده تا کلمه را یاد گرفته باشند و کاربردشان را بلد باشند ولی بچه‌های اوتیستیک ممکن است کلمه‌ها را تکرار کنند ولی کاربردشان را بلد نیستند. همچنین از دستورات پیروی نمی‌کنند چون درک کلامی ندارند.
- در کل علائم اوتیسم در کودکان زیر سه سالگی خودشان را نشان می‌دهند.
- تاکید می‌کنم مثل بقیه‌ی اختلالات همه‌ی علائم لزوما نباید وجود داشته باشند.
- بازی‌های تخیلی ندارند.
- با همسالان ارتباط کمی برقرار می‌کنند.
- به چیزهایی که علاقه دارند اشاره نمی‌کنند و به‌جای آن دست والدینشان را می‌گیرند و به سمت شی یا خواسته‌ای که دارند می‌برند.
- از ایما و اشاره برای ارتباط برقرار کردن استفاده نمی‌کنند.
- به جزییات اشیا علاقه دارند.
- کلمات تکراری و بی‌معنی بکار می‌برند.
- برخی از علایم در سنین بالاتر هم ممکن است دیده شوند.
- مثلا بد غذا هستند و انتخاب‌های محدودی برای غذا دارند.
- بازی‌های تکراری و علاقه‌های محدودی دارند.
- حرکات تکراری مثل راه رفتن روی پنجه یا پاشنه پا بال بال زدن، چرخیدن دور خود یا حرکات ریتمیک دوست دارند.
- در حواس پنجگانه‌ی خود یا حساسیت زیادی دارند یا اصلا حساس نیستند.
- خواب و بیداری منظم و طبیعی ندارند.
- هرجا می‌روند باید اسباب‌بازی یا وسیله خاصی را با خودشان ببرند.
- کلماتی را که می‌شنوند به طرز طوطی‌وار و بیش از حد معمول تکرار می‌کنند.
- تغییر از حالت روزمرگی به شدت آنها را آشفته می‌کند.
- بای بای نمی‌کنند، بوس نمیفرستند.
- صحبتشان منوتون و شبیه ربات است.
- بنابراین اگر یکی از این علایم در کودک شما وجود داشت حتما به روانپزشک جهت تشخیص دقیق‌تر مراجعه کنید.
فرق مشاوره و رواندرمانی چیست؟
علت بیماری اوتیسم در کودکان
اوتیسم به چه علت بوجود می‌آید؟ علت دقیق اوتیسم ناشناخته است. تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که دلیل واحدی برای ابتلا به این بیماری وجود ندارد.
برخی عوامل خطر احتمالی اوتیسم شامل:
- ابتلای یکی از اقوام درجه یک به اوتیسم
- جهش ژنتیکی
- سندرم X شکننده یا سایر اختلالات ژنتیکی
- سن بالای پدر و مادر هنگام تولد کودک
- پایین بودن وزن هنگام تولد
- عدم تعادل متابولیکی
- پیشینه عفونت‌های ویروسی
- قرار گرفتن جنین در معرض داروهای والپروئیک اسید (Depakene) یا تالیدومید
طبق اعلام موسسه بین المللی اختلالات عصبی و سکته مغزی(NIDS)، هر دو عامل ژنتیک و محیط ممکن است در ابتلای افراد به اوتیسم تعیین کننده باشند. منابع متعدد و معتبر قدیم و جدید نشان می‌دهند که این اختلال به دلیل انجام واکسیناسیون ایجاد نمی‌شود. مطالعه‌ای چالش برانگیز در سال 1998، وجود ارتباطی بین بیماری اوتیسم و واکسن سرخک، اوریون، و سرخجه(MMR) را اعلام کرد. اگرچه، این مطالعه توسط دیگر تحقیقات بی ارزش شمرده شده و سرانجام در مقالات معتبر بعدی رد شد.
آیا بزرگسالان هم به اوتیسم مبتلا می‌شوند؟
اختلال طیف اوتیسم (ASD)، معمولا در کودکان خردسال تشخیص داده می‌شود. اما اگر فکر می‌کنید ممکن است در این طیف قرار داشته باشید و هرگز تشخیص داده نشده باشد چه می‌شود؟ والدین کودکان خردسال، به دنبال علائم کلاسیک اوتیسم مانند عدم تماس چشمی، حرکات تکرارشونده، و مشکلات حسی هستند. تمام کودکان باید از نظر بروز این علائم در معاینات سلامت 18 و 24 ماهگی، بررسی شوند. بیشتر موارد اختلال طیف اوتیسم، میبایست تا 2 سالگی تشخیص داده شوند. کودکانی که امروزه به عنوان فرد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم تشخیص داده می‌شوند، چندی پیش، به آنها برچسب "بدقلق" یا "ناتوان در یادگیری" زده شده و ممکن است کمک‌های لازم را دریافت نکرده باشند. چه در دوران کودکی و چه در بزرگسالی اگر تحت مصاحبه دقیق بالینی قرار بگیرند، تشخیص اختلال طیف اوتیسم می‌گیرند. پس اوتیسم در بزرگسالی به وجود نمی‌آید بلکه در کودکی وجود داشته ولی به دلیل عدم تشخیص صحیح نادیده گرفته شده است.
نحوه تشخیص اختلال اوتیسم
در کلینیک اعصاب و روان دکتر علی کربلایی، افراد مشکوک به ابتلا به اختلال طیف اوتیسم، ابتدا توسط روانپزشک تحت مصاحبه بالینی تشخیصی این اختلال قرار می‌گیرند. در صورت لزوم تست‌های روانسنجی، هم توسط فرد مبتلا و هم توسط والدین مبتلایان، تحت نظارت روانسنج و روانپزشک مجموعه انجام می‌شود. بعد از مرحله تشخیص، در صورت لزوم، درمان دارویی توسط روانپزشک آغاز می‌گردد. همچنین مجموعه دکتر کربلایی برنامه‌هایی در خصوص درمان‌های غیر دارویی اوتیسم دارد. این برنامه‌ها عبارتند از:
- کاردرمانی
- رفتاردرمانی
- گفتاردرمانیو ...
کلینیک دکتر کربلایی، مرکز نوروفیدبک در تهران
مراحل درمان اوتیسم
در حال حاضر هیچ درمان واحدی برای اختلال طیف اوتیسم (ADS) وجود ندارد. افراد اوتیسمی زیادی از درمان برخوردار می‌شوند، بدون اینکه سن تشخیص بیماری در آنها اهمیتی داشته باشد. افراد در هر سنی، با هر میزان از توانایی، اغلب می‌توانند بعد از مداخلات مناسب، بهبود یابند. راه‌های بسیاری برای کاهش علائم و افزایش توانایی‌ها وجود دارد. افراد مبتلا به اوتیسم، اگر درمان‌ها و مداخلات مناسب را دریافت کنند، شانس بهره‌مندی از تمام توانایی‌ها و مهارت‌هایشان را خواهند داشت. اغلب، موثرترین مداخلات و درمان‌های اوتیسم برای هر فرد متفاوت است. اگرچه، بیشتر افراد مبتلا، به برنامه‌های تخصصی و کاملا ساختاریافته به بهترین شکل پاسخ می‌دهند.
برای درمان اوتیسم، دارودرمانی در کنار رفتاردرمانی بهترین پاسخ را می‌دهد. که البته باید تحت نظر روانپزشک داروهای اوتیسم در کنار سایر درمان‌ها تجویز شود. در برخی موارد، درمان اوتیسم میتواند به افراد اوتیسمی کمک کند تا عملکردی نزدیک به سطح نرمال داشته باشند. تحیقیقات نشان می‌دهد که مداخلات و تشخیص زود هنگام، مثلا در پیش دبستانی یا قبل از آن، احتمالا اثرات مثبت بیشتری بر علائم و مهارت‌های بعدی خواهد داشت. درباره مداخلات زودهنگام در اوتیسم بیشتر مطالعه کنید. زیرا ممکن است بین علائم اوتیسم و سایر اختلالات، همپوشانی‌هایی وجود داشته باشد. مانند اختلال کمبود توجه و بیش فعالی(ADHD). اینکه درمان، به جای برچسب‌های تشخیصی، بر روی نیازهای خاص فرد تمرکز داشته باشد، مهم است.
درباره نشانه های عدم تمرکز در کودکان بیشتر بخوانید!
آیا می‌توان از بروز اوتیسم جلوگیری کرد؟
پزشکان علت ایجاد اوتیسم را نمی‌دانند. اما باور دارند که ژنها بیشترین نقش را در تولدِ کودکی با این اختلال، ایفا می‌کنند. همچنین در موارد نادری، پزشکان می‌گویند اگر مادران در دوران بارداری در معرض برخی مواد شیمیایی خاص قرار بگیرند، ممکن است کودکانی با نقص‌های مادرزادی به دنیا بیاورند. اما ابتلای جنین به اوتیسم در طول دوران بارداری، توسط پزشکان تشخیص داده نمی‌شود. اگرچه نمی‌توانید از داشتن کودکی مبتلا به اوتیسم جلوگیری کنید، اما با انجام این تغییرات در شیوه زندگی، می‌توانید شانس خود را برای داشتن کودکی سالم افزایش دهید:
- سالم زندگی کنید. چکاپ‌های منظم داشته باشید، وعده‌های غذایی متعادل مصرف کنید. و ورزش کنید. مطمئن شوید که مراقبت‌های پیش از زایمان خوبی داشته باشید، و تمام مکمل‌ها و ویتامین‌های توصیه شده را مصرف کنید.
- در طی بارداری دارو مصرف نکنید. قبل از مصرف هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید. مخصوصا درباره داروهای ضد تشنج.
- از نوشیدن الکل اجتناب کنید. در دوران بارداری به مشروب "نه" بگویید، هر نوع مشروبی.
- به دنبال درمان بیماری‌های فعلی خود باشید. اگر مبتلا به سلیاک یا PKU هستید، برای کنترل آنها توصیه‌های پزشک خود را دنبال کنید.
- واکسیناسیون انجام دهید. قبل از بارداری حتماً واکسن سرخک (سرخچه) آلمانی را بزنید. زیرا میتواند از ابتلا به اوتیسم ناشی از سرخچه جلوگیری کند.
- میزان شیوع اختلال اوتیسم در ایران و جهان
مراجعه به بهترین دکتر تشنج کودکان در کلینیک دکتر کربلایی
در سال 2018، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، گزارش میزان شیوع بیماری اوتیسم را که توسط سری برنامه‌های تشخیصِ تعداد کودکان مبتلا به اوتیسم یا ADDM تهیه شده بود، منتشر کرد. گزارش نشان داد، میزان شیوع، از یک نفر از هر 125 نفر در سال 2004، به یک نفر از هر 59نفر افزایش یافته است. در نتیجه، توجه به اوتیسم برای مردم فرصتی فراهم می‌کند تا راه‌های چگونگی کمک به افراد مبتلا و خانواده‌هایشان را پیدا کنند. اگرچه اوتیسم بدون در نظر گرفتن نژاد و قومیت بر افراد اثر می‌گذارد، ناهمخوانی‌های نژادی و قومیتی در تشخیص‌ها وجود دارند. مطابق با مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، در گزارشات ADDM به طور مداوم ذکر شده که کودکان سفیدپوستِ بیشتری نسبت به سیاهپوستان یا اسپانیایی‌ها با اختلال طیف اوتیسم شناخته شده‌اند. مطالعات قبلی نشان دادند که عدم دسترسی به خدمات درمانی بخاطر نداشتن تابعیت، یا درآمد پایین، و انگلیسی زبان نبودن بخصوص در میان کودکان اسپانیایی، موانع بالقوه تشخیص کودکان اوتیسم می‌باشند. تفاوت در شناخت کودکان اوتیسم سیاهپوست و اسپانیایی نسبت به سفیدپوستان بدین معناست که این کودکان خدمات مورد نیاز را برای دستیابی به تمام توانایی‌هایشان، دریافت نمی‌کنند.
گزارش ADDM نشان داد، همچنان، تفاوت‌های نژادی و قومیتی، در شناسایی کودکان 8 ساله با اختلال طیف اوتیسم ادامه دارد، اما همچنین شواهدی دال بر کم شدن این تفاوت‌ها یافت شده است. در حال حاضر، پسران تقریبا 4.5 برابر بیشتر از دختران هم سن، احتمال ابتلا به اوتیسم را دارند. اگرچه، تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که ممکن است این اختلال در دختران به شکل متفاوتی نسبت به پسران بروز کند و احتمالا به همین دلیل تشخیص داده نشود. شیوع اوتیسم در ایران به این صورت است که از هر ۱۵۰ نفر یک نفر به این اختلال دچار هستند.
حمله پانیک عصبی چیست و چگونه درمان می شود؟
افسانه‌ها در مورد اوتیسم
افسانه اول: اوتیسم یک بیماریِ نادرِ رُشدی است. واقعیت اول: این بیماری در همه جای دنیا و در همۀ نژادها با هر پس زمینۀ اجتماعی و اقتصادی دیده می شود.
افسانه دوم: فقط پسران مبتلا به اوتیسم می‌شوند. واقعیت دوم: با وجود اینکه تشخیص این بیماری در پسران چهار و نیم برابر بیشتر از دختران گزارش شده است، با این حال بسیاری از دختران از این بیماری و نشانه‌های آن رنج می‌برند.
افسانه سوم: افراد مبتلا به اوتیسم هرگز دوست ندارند لمس شوند. واقعیت سوم: در حالی که در بعضی از افراد مبتلا، Hypersensitiviy یا حساسیت بالا نسبت به حّس لامسه وجود دارد. در باقی افراد اوتیستیک این حالت دیده نمی‌شود و آنها دوست دارند تا در کنار دوستان خود بازی و ورزش کنند و در آغوش گرفته بشوند.
افسانه چهارم: کودک مبتلا به اوتیسم اصلاً ارتباط چشمی با دیگران برقرار نمی‌کند. واقعیت چهارم: بسیاری از کودکان مبتلا به این اختلال قادر به برقراری ارتباط چشمی با دیگران هستند ، البته ممکن است ارتباط چشمی آنها به خوبی ارتباط دیگر کودکان نباشد امّا این افراد هم به دیگران نگاه می‌کنند، لبخند می‌زنند و احساسات خود را به شیوه خود بیان می‌کنند.