مزایا و معایب درمان به روش rTMS

ممکن است پزشک معالج شما توصیه کرده که بهتر است از روش درمانی تحریک مغناطیسی مغز یا TMS استفاده کنید. اما احتمالا شما با این روش آشنا نیستید و درباره استفاده از آن شک دارید. معمولا روش تحریک مغناطیسی مغز ( آر تی ام اس) زمانی تجویز می‌شود که در درمان افسردگی، بقیه روش‌هایی مانند داروها اثرگذار نبوده‌اند بنابراین پزشکان روش‌های دیگری مانند rTMS را تجویز می‌کنند. در این مقاله قصد داریم به طور کامل درباره روش تحریک مغناطیسی مغز یا TMS صحبت کنیم.

انواع دستگاه آر تی ام اس

دستگاه‌های آرتی‌ام‌اس از نظر شکل موجی که ارسال می‌کنند و مدت زمان درمان متفاوت هستند. انواع دستگاه rTMS که سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان افسردگی و دیگر اختلالات عصبی تایید کرده است، عبارت‌اند از:

• NeuroStar: از دستگاه تحریک مغناطیسی نورواستار برای درمان افراد مبتلا به اختلال افسردگی اساسی که داروها نتوانسته‌اند کمکی به بهبود علائم آن‌ها بکنند، استفاده می‌شود. این دستگاه دارای سه پروتکل درمانی مختلف به نام‌های استاندارد، DASH و TouchStar است. درمان با پروتکل استاندارد 36.5 دقیقه و با پروتکل DASH 19 دقیقه طول می‌کشد. اگر تماس بین سیم‌پیچ و سر بیمار مناسب نباشد، حسگر تماس این دستگاه هشدار خواهد داد.

• Brainsway: از این دستگاه برای تحریک مغناطیسی عمیق مغز استفاده می‌شود. این دستگاه از سیم‌پیچ خاصی استفاده می‌کند تا بخش‌های عمیق‌تری از مغز را تحریک کند. ضمن اینکه دارای مجوزی از سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان افسردگی مقاوم به درمان و اختلال وسواس فکری-عملی و ترک سیگار است.

• MagVenture: یکی از بزرگترین کارآزمایش‌های بالینی نشان داد که پروتکل 3 دقیقه‌ای Theta Brust این دستگاه دانمارکی همانند پروتکل استاندارد 37 دقیقه‌ای آن ایمن است و می‌تواند به درمان اختلال افسردگی اساسی کمک کند. همچنین این دستگاه دارای پروتکل دیگری به نام Express TMS است که هر جلسه درمان با آن، 3 دقیقه طول می‌کشد. سیم‌پیچ این دستگاه rTMS می‌تواند به درمان اختلال وسواس فکری-عملی نیز کمک کند.

تحریک مغناطیسی مغز یا TMS چیست؟

تحریک مغناطیسی مغز یا TMS مخفف Transcranial Magnetic Stimulation است. این روش زمانی استفاده می‌شود که درمان‌های دارویی روی بیماران دارای افسردگی اثر نداشته‌اند. استفاده از این روش از طرف سازمان غذا و داروی آمریکا مورد تایید قرار گرفته است. روش درمانی آر تی ام اس تکنیکی جهت تحریک مغز است که در آن یک مولد میدان مغناطیسی روی سر بیمار قرار می‌گیرد. این مولدهای میدان مغناطیسی دقیقا شبیه به دستگاه‌های MRI هستند. پالس‌های الکترومغناطیسی جریانی ضعیف را در مغز وارد می‌کنند. این جریان مدارهای عصبی را به طور مختصر فعال می‌سازد. 

rTMS برای درمان چه بیماری‌هایی کاربرد دارد؟

تحریک مغناطیسی مغز در مراکز TMS به عنوان ابزاری درمانی در بیماری‌های مختلف عصبی و روان‌پزشکی استفاده می‌شود. بسیاری از گزارش‌ها نشان داده که روش درمانی rTMS (آر تی ام اس) در درمان بیماری‌هایی هم‌چون افسردگی و پارکینسون بسیار موثر واقع شده است. انواع دیگر این بیماری‌ها شامل این موارد می‌شوند:

• درمان افسردگی با دستگاه rtms
• اضطراب
• درمان وسواس با rtms
• بیش‌فعالی
• درمان آلزایمر با rTMS
• بیماری‌های پارکینسون
• لرزش دست
• دژنراسیون مخچه
• صرع
• بی اختیاری ادرار
• ناهنجاری‌های حرکتی
• دردهای مزمن
• درمان میگرن با rtms
• وزوز گوش مزمن
• ترک اعتیاد با دستگاه rtms

در طول درمان، قبل و بعد از درمان با rTMSچه چیزی در انتظار شماست؟

درمان با دستگاه rTMS معمولا در کلینیک انجام می‌شود و چندین جلسه است. پزشک ممکن است از شما بخواهد هر روز یا 5 بار در هفته به‌مدت 4 تا 6 هفته به کلینیک مراجعه کنید.

قبل از شروع درمان با دستگاه rTMS

پزشک ابتدا سوابق پزشکی، سوابق دارویی و سوابق تشنج شما و اعضای خانواده بررسی می‌کند. سپس معاینه فیزیکی و روانی را شروع می‌کند تا مطمئن شود این درمان مناسب شماست. معمولا آرتی‌ام‌اس برای افراد مبتلا به اختلال افسردگی اساسی یا افراد مبتلا به افسردگی مقاوم به داروهای ضد افسردگی تجویز می‌شود. اگر دستگاه‌های فلزی در داخل بدن خود دارید یا می‌خواهید برای بارداری اقدام کنید، حتما این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.

در طول درمان با rTMS

پزشک از شما خواهد خواست روی یک صندلی بنشینید و از گوش‌گیرهای خاصی استفاده کنید. سپس سیم‎پیچ الکترومغناطیسی را روی سر شما قرار خواهد داد و آن را روشن خواهد کرد تا پالس‌های الکترومغناطیسی را تولید کند. او سیم‌پیچ را در اطراف سر شما حرکت خواهد داد تا بتواند بهترین میزان انرژی مغناطیسی و بهترین مکان برای قرار دادن سیم‌پیچ را پیدا کند. ممکن است احساس کنید چیزی به سر شما ضربه می‌زند یا صدایی مشابه کلیک کردن را بشنوید.

بعد از درمان با دستگاه rTMS

بعد از اتمام جلسه درمانی، معمولا می‌توانید رانندگی کنید، به محل کار بازگردید و فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهید. ممکن است برای مدت کوتاهی پس از جلسه درمانی دچار سردرد شوید.

کلینیک دکتر کربلایی، مرکز تخصصی rTMS در تهران

کلینیک دکتر کربلایی به مدیریت دکتر علی کربلایی، روانپزشک، روانکاو و روان‌درمانگر در تهران انواع خدمات روانپزشکی از جمله تحریک مغز به صورت مغناطیسی را ارائه می‌کند. این مرکز با داشتن دستگاه rTMS به عنوان مراکز درمانی TMS در تهران فعالیت می‌کند. در این مرکز درمانی rTMS، شما می‌توانید تحت معالجه توسط برترین پزشکان قرار بگیرید و از سلامت خود مطمئن شوید. در کلینیک چند تخصصی دکتر کربلایی می‌توانید انواع خدمات تخصصی در حوزه اختلالات حافظه و آلزایمر، سردرد، ترک سیگار و چاقی را دریافت کنید. 

مراحل درمان پارکینسون با دستگاه آر تی ام اس

تحقیقات نشان می‌دهند که دستگاه آرتی‌ام‌اس می‌تواند روشی مناسب برای بهبود علائم بیماری پارکینسون مانند حرکات آهسته و خشکی و انعطاف‌ناپذیری عضلات باشد. اگر داروها و فیزیوتراپی نتوانند کمکی به کنترل علائم پارکینسون کنند، پزشک معمولا این روش درمانی را تجویز می‌کند.

اگر مناسب این درمان باشید، پزشک این دستگاه را روی سر شما قرار خواهد داد تا مغز شما را با استفاده از پالس‌های مغناطیسی تحریک کند. این پالس‌ها بخش‌هایی از مغز را که به علت بیماری پارکینسون غیر فعال شده‌اند، تحریک می‌کند. درمان پارکینسون با این دستگاه معمولا نیم ساعت طول می‌کشد و باید چندین جلسه از این دستگاه استفاده کنید تا روی بیماری تأثیر بگذارد.

نحوه درمان حملات پانیک با روش آر تی ام اس

تحقیقات نشان می‌دهند که روش آرتی‌ام‌اس، روشی بسیار ایمن و مؤثر برای انواع اضطراب مانند فوبیاها و حملات پانیک است و می‌تواند کمک قابل توجهی به بهبود علائم 70% از افراد مبتلا به اضطراب کند. تحقیقات نشان می‌دهند که رابطه‌ای بین حملات پانیک و افزایش فعالیت ناحیه پیشانی مغز افراد وجود دارد. دستگاه rTMS با فرکانس پایین می‌تواند این افزایش فعالیت در مغز را کاهش دهد و به درمان افراد مبتلا به حملات پانیک کمک کند.

مزایای استفاده از دستگاه آر تی ام اس

معمولا 78 درصد بیماران به درمان با دستگاه rTMS جواب مثبت داده‌اند و هیچ اثر جانبی برایشان نداشته است. سازمان FDA روش درمانی آر تی ام اس را به عنوان درمانی امن و سالم تشخیص داده است. یکی از بزرگترین مزایای درمان افسردگی با دستگاه TMS این است که بیماران وابستگی خود را به داروهای ضدافسردگی بسیار کاهش داده‌اند یا کامل حذف کرده‌اند. اگر درمان خود را در کلینیکی مجهز و تحت درمان پزشکی خبره انجام دهید که بتواند نیازهای فردی بیمار را به خوبی تشخیص دهد و بهترین درمان را برای وی تجویز کند، خیالتان بابت تجویز روش درمانی TMS راحت‌تر خواهد بود چرا که عوارض درمان دارویی نسبت به درمان با دستگاه آر تی ام اس بسیار بیشتر است. از جمله مزایای TMS نسبت به دیگر روش‌های درمانی می‌توان به این 5 مورد اشاره کرد:

1. بدون نیاز به بیهوشی یا آرام‌‌بخش

درمان‌هایی که با بیهوشی یا تزریق آرام‌بخش همراه هستند معمولا عوارض و خطرات زیادی با خود به همراه دارند و معمولا با ترس و استرس همراه هستند. بیهوشی می‌تواند خود عامل ایجاد عوارض منفی مانند حالت تهوع، سرگیجه، اختلال عملکرد شناختی و هذیان شود. علی رغم درمان‌هایی مانند Electroconvulsive therapy یا ECT، مغناطیس درمانی یا آر تی ام اس به بیهوشی یا آرام‌بخش نیاز ندارد و همین مسئله باعث کاهش خطرات درمانی می‌شود.

2. عوارض و مضرات بسیار کم rTMS

درمان تحریک مغناطیسی فراجمجمه ای عوارض بسیار کمی را از خود نشان داده است. به طور کلی، فقط 10 تا 30 درصد بیماران، پس از درمان احساس ناراحتی یا سردرد جزئی دارند که البته گذراست. برای درمان به کلینیک سردرد مراجعه کنید.

3. درمان سریع

اگر درمان تحریک مغناطیسی مغز در کلینیکی تخصصی انجام گیرد بیش از 75 درصد افراد بهبود می‌یابند. برخلاف برخی از داروها که باید به طور مداوم دوز آن‌ها تغییر کند و در طولانی مدت مصرف شود، در درمان rTMS بیماران در چند هفته اول علائم بهبودی را می‌توانند حس کنند.

4. بدون نیاز به زمان ریکاوری

از آن‌جا که در درمان با دستگاه آر تی ام اس نیازی به بیهوشی نیست، زمانی هم برای ریکاوری و بهبود نیاز ندارید و بلافاصله پس از جلسه درمانی می‌توانید به کارهای روزانه خود مشغول شوید. 

5. پیشرفت‌های شناختی

معمولا افسردگی باعث اختلالات شناختی می‌شود و بیماران پس از مغناطیس درمانی در عملکرد شناختی خود بهبود احساس می‌کنند. تحقیقات نشان داده است که rTMS فرکانس بالا باعث افزایش توجه، حافظه و عملکردهای اجرایی مانند تصمیم‌گیری و تحلیل می‌شود.

بیشتر بخوانید: درمان افسردگی با دستگاه rtms

آیا تحریک مغناطیسی مغز عوارضی دارد؟

آر تی ام اس (rTMS) یا تحریک مغزی به صورت مغناطیسی روشی غیرتهاجمی و به طور کلی بدون عوارض خاص و جانبی است. این روش به جراحی نیاز ندارد و در مقایسه با مصرف داروهای ضد افسردگی بسیار موثرتر و کم خطرتر است. از جمله عوارض مصرف داروهای ضد افسردگی می‌توان به احتمال خطر خودکشی، وابستگی بیش از حد به دارو، احتمال Overdose و تداخل با دیگر داروها و خوراکی‌ها اشاره کرد. این در حالیست که تنها عوارض دستگاه آر تی ام اس احتمال ایجاد سردردی ملایم پس از عمل است. اگر بخواهیم در بیان عوارض rTMS نکته‌سنجی کنیم باید این چند نکته را بگوییم:

• احساس ناراحتی پوست سر در محل تحریک
• احتمال گرفتگی و اسپاسم موقت در صورت
• احساس سبکی در سر

TMS یا تحریک مغناطیسی مغز به چه صورت انجام می‌شود؟

هر جلسه مغناطیس درمانی معمولا بین 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد. در این‌جا به شما می‌گوییم که دقیقا در مرکز درمانی تخصصی TMS دکتر کربلایی و در جلسات درمانی تحریک مغناطیسی مغز چه می‌گذرد:

• این روش درمانی به خاطر غیرتهاجمی بودن نیازی به بیهوشی ندارد و به صورت سرپایی انجام می‌شود.
• ابتدا روی صندلی مخصوص دستگاه TMS می‌نشینید و اپراتور قطعه الکترومغناطیسی خاصی را روی سر شما قرار می‌دهد و جای آن را در سرتان تنظیم می‌کند.
• سپس دستگاه پالس‌هایی به مغز شما ارسال می‌کند. قطعا شما هیچ دردی احساس نخواهید کرد اما احتمالا حسی شبیه به ضربات نوک انگشت یا کلیک کردن به سرتان را حس می‌کنید. طی انجام درمان احتمالا در ناحیه پوستتان احساس ناراحتی خواهید کرد.
• این پالس‌ها، حدود 40 دقیقه جریانی الکتریکی را در سلول‌های عصبی شما ایجاد می‌کنند.
• پس پایان جلسه شما می‌توانید به فعالیت‌های معمول روزانه مثل رانندگی ادامه دهید. 

تعداد جلسات آر تی ام اس که برای درمان لازم است؟

تعداد جلسات rTMS یکی از سوالات پر تکراری است که معمولا بیماران می‌پرسند. به طور معمول هر بیمار به 20 جلسه درمانی آر تی ام اس نیاز دارد که ممکن است با نظر پزشک تغییر کند. برای این‌که بهترین نتیجه از این جلسات درمانی گرفته شود بهتر است بیمار ۵ بار در هفته برای این جلسات مراجعه کند. معمولا افراد از جلسه 8 تا 12 می‌توانند آثار اولیه بهبود را در خود ببینند. هزینه هر جلسه آر تی ام اس متناسب با تعداد جلسات محاسبه خواهد شد.

تفاوت rTMS و TMS چیست؟

افرادی که دارای علائم افسردگی هستند، مدت زمان زیادی است که از عواقب و نشانه‌های این بیماری رنج می‌برند. گاهی اوقات علت شکست درمان‌های معمولی در نتیجه مقاومت به داروهای ضد افسردگی است. خوشبختانه دارودرمانی تنها راه مبارزه با افسردگی نیست. تحریک مغناطیسی مغز یا TMS راه درمانی جدیدی است که به افراد کمک می‌کند با عوارض مقاومت درمانی افسردگی مبارزه کنند. TMS مخفف واژه Transcranial magnetic stimulation است. rTMS نیز به زمان اطلاق می‌شود که جلسات درمانی به صورت دوره‌ای و تکراری انجام می‌پذیرد و مخفف واژه Repetitive Transcranial magnetic stimulation است. در واقع زمانی که شما تصمیم می‌گیرید جلسات درمانی خود را به طور کامل طی کنید از واژه آر تی ام اس استفاده می‌شود.

دکتر فوق تخصص فراموشی و آلزایمر در کلینیک دکتر کربلایی

مرکز آر تی ام اس در تهران 

جمع‌بندی

شاید شما هم در ابتدا برای انتخاب روش درمانی خود دارای شک و تردید باشید. اما همیشه یادتان باشد که با تحقیق می‌توان بهترین روش را انتخاب کرد. روش درمانی تحریک مغناطیسی مغز یا آر تی ام اس (rTMS) یکی از به روزترین و معتبرترین روش‌های درمانی در دنیاست. دستگاهی که در کلینیک دکتر کربلایی استفاده می‌شود از برند Magventure است و تاییدیه سازمان بهداشت و داروی آمریکا را داراست. این دستگاه جدید دارای قابلیت Theta burst است و زمان درمان 30 دقیقه‌ای را به 5 دقیقه کاهش می‌دهد. در مرکز درمانی TMS دکتر کربلایی، شما می‌توانید از این روش درمانی جهانی برای بهبود وضعیت سلامتی خود استفاده کنید. سلامتی و احساس آرامش مهم‌ترین نعمت‌هایی است که در اختیار شما قرار گرفته است. دکتر علی کربلایی و همکارانش به شما این آرامش و سلامتی را باز می‌گردانند.