نقشه مغزی یا qEEG چیست؟
الکتروانسفالوگرافی کمی یا همان نقشه‌برداری مغز (qEEG) شکلی ارتقا یافته از نوار مغزی سنتی است. فرایند آن به این صورت است که اطلاعات EEG به‌دست‌آمده از سطح مغز پس از آن که تحت یکی از روش‌های پردازش سیگنال قرار گرفتند بر اساس اندازه دامنه، فرکانس و محل فعالیت به‌صورت یک نقشه از فعالیت مکانی توپوگرافیک مغز درمی‌آیند. این نقشه مغزی به‌دست‌آمده، سپس با نقشه مغزی جمعیت بهنجار بر اساس سن و جنس مقایسه شده و از طریق آن می‌توان کارکرد مغز را بررسی و مطالعه کرد. مغز انسان دارای پنج فرکانس اصلی آلفا، تتا، دلتا، بتا و بتای بالا است که هر کدام از این فرکانس‌ها در شرایط خاصی غالب هستند. مثلاً فرکانس آلفا در زمان استراحت و فرکانس دلتا در زمان خواب غالب هستند. زمانی که در یک شرایط خاص باند فرکانسی غالب فرد با یک فرد سالم تفاوت داشته باشد یعنی اختلالی در مغز وجود دارد و تشخیص از طریق مقایسه این فرکانس‌ها انجام می‌شود.
انواع نقشه مغزی
نقشه‌برداری مغزی انواع مختلفی دارد که در شرایط متفاوت مورد استفاده قرار میگیرد. در ادامه انواع این نقشه را می‌بینید:
- نقشه برداری مغزی معمولی این نوع نقشه‌برداری مغزی عام‌ترین حالت آزمایش است که بین 20 تا 40 دقیقه طول می‌کشد. در طول تست از شما خواسته می‌شود بدون سروصدا نشسته و هرازگاهی چشمان خود را باز و بسته کنید یا نفس عمیق بکشید. ممکن است در پایان آزمایش یک چراغ چشمک‌زن روبروی شما گذاشته شود تا اثر آن بر فعالیت مغزی شما بررسی شود.
- نقشه برداری مغزی در حالت خواب گاهی نقشه مغزی در حالت معمولی، اطلاعات مورد نیاز متخصص مغز و اعصاب را در اختیار وی نمی‌گذارد. در این حالت ممکن است این آزمایش در حین خواب بیمار انجام شود. در برخی مواقع از بیمار خواسته می‌شود که شب قبل از انجام آزمایش بیدار بماند تا پزشک از خوابیدن بیمار در حین انجام آزمایش مطمئن شود.
- نقشه برداری حین فعالیت در این روش فعالیت مغز در طول شبانه‌روز و طی مدت یک یا چند روز ثبت می‌شود. الکترودها روی سر فرد گذاشته شده و به یک دستگاه ضبط قابل‌حمل وصل می‌شوند.
تفاوت نقشه برداری مغز با نوار مغزی چیست؟
در نوار مغزی، فعالیت الکتریکی مغز انسان توسط الکترودهای قرار داده شده روز سطح پوست ضبط شده و نشان‌دهنده فعالیت غشای زیرین پوست است که به آن‌ها امواج مغزی می‌گویند. qEEG یا نقشه‌برداری مغز با استفاده از روش‌های ریاضی این امواج را به مقادیر کمی برای مقایسه و بررسی عملکرد صحیح مغز تبدیل می‌کند. در این حالت می‌توان با مقایسه مقادیر آزمایش با مقادیر به‌دست‌آمده از نقشه مغز جمعیت بهنجار، به تشخیص بیماری‌های احتمالی در فرد پرداخت.
بیشتر بخوانید: نوار مغز یا الکتروانسفالوگرافی (EEG) چیست؟
آیا qEEG مضرات یا عوارضی دارد؟
نقشه برداری مغزی یا qEEg آزمایشی بدون درد، راحت و بی‌خطر است. به‌جز به هم ریختن موها و کمی احساس خستگی بعد از آزمایش هیچ عارضه دیگری در بیماران دیده نشده است. با این‌وجود ممکن است در حین انجام آزمایش شما کمی سنگینی در سر و سوزن شدن در لب و انگشتان دست احساس کنید. همچنین افراد در جای اتصال الکترودها به بدن کمی خارش دارند اما جای نگرانی نیست و هیچ الکتریسیته‌ای وارد بدن نمی‌شود. در برخی افراد با بیماری‌های خاص مانند صرع احتمال تشنج حین انجام آزمایش وجود دارد به همین دلیل این افراد در حین نقشه‌برداری تحت مراقبت قرار گرفته و یک پرستار برای مواقع ضروری در کنار آن‌ها قرار داده می‌شود.
روش تفسیر نقشه برداری مغز یا qEEG
برای تفسیر صحیح نقشه مغزی، سه مرحله اصلی انجام می‌شود. در قسمت زیر این مراحل را می‌بینید:
- ضبط EEG در این مرحله نرم‌افزار، فعالیت الکتریکی مغز را از طریق سنسورهای قرار گرفته بر روی سر ضبط می‌کند.
- حذف امواج اضافی امواجی که در مرحله قبل توسط دستگاه ضبط شده‌اند شامل یک سری امواج بدون استفاده مانند امواج ناشی از تپش قلب، حرکات چشم و فعالیت عضلات نیز هستند. در این مرحله این امواج اضافی از داده‌ها حذف می‌شوند.
- تفسیر اطلاعات جمع شده داده‌های ضبط شده توسط آزمایش نوار مغزی پردازش شده و به‌صورت کمی درمی‌آیند. بر طبق مطالعات انجام شده، اندازه امواج مختلف در مغز انسان دارای استاندارد و حد نرمالی است که بر اساس سن و جنس متفاوت است. با مقایسه اندازه‌های به‌دست‌آمده از ثبت امواج در فرد با مقادیر بهنجار مشخص می‌شود کدام‌یک از امواج و در کدام ناحیه از سر دارای فعالیت نامناسبی است. امواج با فعالیت مناسب با رنگ سبز، امواج با فعالیت کمتر از حد نرمال بارنگ آبی و امواج با فعالیت بیشتر از حد نرمال با رنگ قرمز یا نارنجی مشخص می‌شوند.
بیشتر بخوانید: دستگاه نوروفیدبک چیست؟
کاربرد نقشه مغزی در درمان بیماری ها
در مقایسه با سایر روش‌های تصویربرداری از مغز، qEEG اطلاعات بیشتری در مورد نحوه عملکرد مغز می‌دهد و می‌تواند برای تشخیص و پیگیری روند درمانی مورد استفاده قرار گیرد. اطلاعات به‌دست‌آمده در این آزمایش برای کمک به تغییر فعالیت مغز، بهبود حافظه، تقویت تمرکز، کاهش افسردگی و... استفاده می‌شود. در مجموع از نقشه برداری مغز برای اهداف تشخیصی و درمانی زیر استفاده می‌شود:
- ارزیابی تأثیر داروها بر روند بیماری و پیش‌بینی پاسخ فرد به دارو
- بررسی خطر آسیب‌های مغزی مانند ضربه، تشنج، خونریزی مغزی و...
- ارزیابی تغییرات روانی فرد در حالت کم‌کاری و پرکاری مغز
- بررسی مغز بیمار و پیدا کردن نقاط مورد نظر قبل از انجام جراحی مغز
- تشخیص زودهنگام اختلالات کارکردی مغز مانند: اختلال یادگیری، اختلالات اضطرابی (فوبیا، پانیک، اضطراب منتشر، …)، اختلالات خلقی (افسردگی، دوقطبی)، بیش‌فعالی و عدم تمرکز در کودکان، اختلالات خواب (بی‌خوابی، پرخوابی، کابوس شبانه، راه‌رفتن و حرف‌زدن در خواب، حمله خواب، سندروم پای بی‌قرار)، آلزایمر، صرع، وسواس، سکته مغزی و سوءمصرف مواد مخدر
اگر می خواهید درباره حمله پانیک بیشتر بخوانید مقاله پانیک چیست؟ دکتر کربلایی را دنبال کنید.
هزینه نقشه مغزی qEEG
برای تهیه نقشه مغزی در تهران، کلینیک مغز و اعصاب دکتر کربلایی با استفاده از به روزترین دستگاه نقشه‌برداری مغزی دنیا، نقشه مغزی دقیق با کیفیت خیلی بالا برای کمک به تشخیص هرچه درست‌تر بیماری ارائه می‌دهد. هزینه انجام نقشه مغزی بر اساس تعرفه تعیین شده توسط وزارت بهداشت و به نسبت زمانی که برای آزمایش صرف می‌شود تعیین می‌گردد.
نقشه مغزی را چگونه تهیه میکنند؟
آزمایش نقشه مغزی بسیار ساده بوده و نیاز به مراقبت خاصی قبل، حین و بعد از آن نیست. بااین‌وجود رعایت نکات زیر بسیار ضروری است.
دستگاه نقشه‌برداری مغزی که در این مرکز مورد استفاده قرار میگیرد برند کامپومدیکس استرالیا است. این دستگاه با بهره‌گیری از جدیدترین تکنیک روز دنیا دارای بیشترین دقت (۳۹ کاناله) می‌باشد.
مشاهده خدمات مرکز آلزایمر تهران کلینیک دکتر کربلایی
نکات مهم قبل از انجام آزمایش نقشه مغزی
به‌منظور اندازه‌گیری فعالیت مغزی به طور صحیح و قابل‌اعتماد، مهم و ضروری است که شما مراحل آمادگی زیر را قبل از نقشه برداری مغز (qEEG) خود انجام دهید:
- صبح با شامپو و بدون نرم‌کننده موها را بشویید و خشک کنید و مطمئن شوید که موها خشک است.
- از واکس مو، اسپری و ژل و روغن مو استفاده نکنید.
- محصولات آرایشی مانند کرم پودر یا کرم چرب بر روی پیشانی خود نمالید.
- بسیار مهم است که حداقل ۶ ساعت قبل هیچ الکل یا مواد مخدر تفریحی مصرف نکرده باشید.
- ۳ تا ۴ ساعت قبل نوشیدنی‌های حاوی کافئین مثل قهوه نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا مصرف نکنید.
- در صورت مصرف دارو، داروهای خود را طبق روال عادی مصرف نمایید.
نحوه انجام نقشه‌برداری مغزی
قبل از شروع آزمایش، پوست سر شما تمیز شده و حدود 20 سنسور کوچک به نام الکترود که به یک کلاه مخصوص متصل هستند روی سر شما گذاشته می‌شود. این سنسورها از طریق سیم به دستگاه ضبط qEEG متصل هستند. ممکن است برخی انواع این آزمایش بین 2 ساعت تا چند روز نیز طول بکشد. در حین عمل ممکن است از فرد خواسته شود که چشمان خود را باز یا بسته کند یا یک مسئله ساده ریاضی را حل کند.
بیشتر بخوانید: rtms چیست؟
نکات مهم بعد از اتمام آزمایش نقشه مغزی
پس از اتمام آزمایش، الکترودها برداشته شده و پوست سر شما تمیز می‌شود. ممکن است کمی موهای شما چسبناک و کثیف باشند که با شست‌وشو برطرف می‌شود. به علت بی‌خطر بودن نقشه‌برداری مغزی، بعد از آزمایش نیاز به مراقبت خاصی نیست و شما می‌توانید به‌راحتی به زندگی روزمره و روال عادی خود برگردید. از آنجا که تجزیه و تحلیل اطلاعات در این آزمایش توسط سیستم انجام می‌شود نتیجه آزمایش فوراً اعلام می‌شود و پزشک با بررسی آن به همراه مصاحبه بالینی که انجام می‌دهد می‌تواند تشخیص دقیقی از مشکل شما ارائه دهد.
سلام خسته نباشید هزینه اش را وایا تحت پوشش خدمات درمانی هست؟
سلام خیلی ممنونم. برای اطلاع از هزینه ها لطفا تماس بگیرید. بیمه های تکمیلی قبول میکنند.