نا امیدی چیست و چگونه درمان می شود؟

احساس ناامیدی، هنگامی به وجود می‌آید که وقایع اتفاق افتاده مطابق با انتظار، امید و اهدافی که در ذهن خود داشتید، نباشند. این وقایع و انتظارات می‌تواند همانند نداشتن چیزی که دوست دارید (برای مثال در مورد کودکان، نداشتن یک اسباب‌بازی خاص)، انتظار اتفاق افتادن یک موقعیت خاص (برای مثال، بیرون رفتن برای پیاده‌روی) یا یک رویداد خاص (برای مثال، موفقیت تیم محبوب شما) باشد. از آنجایی که احساس ناامیدی می‌تواند یکی از علائم مشکلات روانپزشکی و روانشناسی باشد، پس اگر به آن دچار هستید حتما آن را جدی بگیرید. در این موارد، درمان ناامیدی و توجه به آن اهمیت پیدا می‌کند. جهت درمان این مسئله نیز می‌توانید از متخصصان مراکز معتبر همانند دکتر علی کربلایی استفاده کنید.

در ادامه توضیح می‌دهیم ناامیدی چیست، به چه علتی رخ می‌دهد و چه تأثیری می‌تواند بر سلامتی ما داشته باشد؛ همچنین راه‌های درمان آن را بیان می‌کنیم. پس تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

ناامیدی چیست؟

همه ما احساس ناامیدی را تجربه کرده‌ایم. ممکن است، موقعیت‌هایی مانند شکست در ایجاد یک رابطه عاطفی موفق یا عدم موفقیت در یک مصاحبه شغلی که فکر می‌کردیم به نتایج خوبی ختم می‌شود، ریشه احساس ناامیدی ما باشد. در روانشناسی، برای انسان 6 احساس اصلی شادی و خوشحالی، عصبانیت و خشم، غم، احساس ترس و وحشت، و همچنین انزجار و نفرت تعریف می‌شود. اما این لیست گسترش پیدا کرده و در دهه 1980 میلادی، رابرت پلاچیک، تئوری چرخ احساسات را ارائه کرد. در این تئوری، دو احساس دیگر نیز به جمع 6 احساس اصلی انسان اضافه شد. چرخ احساسات رابرت پلاچیک، شامل احساسات زیر است:

• شادی و خوشحالی
• اعتماد
• ترس و وحشت
• تعجب
• غم و ناراحتی
• نفرت و انزجار
• عصبانیت و خشم
• انتظار و توقع

چرخ احساسات، چگونگی چرخش و تأثیر احساسات مختلف انسانی بر هم، و گسترش آن‌ها به تجربیاتی بسیار پیچیده‌‌تر را تعریف می‌کند. نتیجه این اتفاق، ایجاد شرایط و وضعیت‌های احساسی پیچیده‌ای مانند: دلخوری، احساس کسالت، پرخاش، احساس تحسین و تمجید و همچنین احساس شگفتی است.

بیشتر بخوانید: درمان بی حوصلگی با rTMS

ناامیدی هم در این دسته از احساسات طبقه‌بندی می‌شود. ناامیدی، احساسی پیچیده است که از غم ریشه گرفته و هنگامی ایجاد می‌شود که نتایج یک اتفاق با انتظارات ما تطابق نداشته باشد. می‌توانیم تجربه ذهنی ناامیدی را به شکل احساس رها شدن خشم و عصبانیتی تعریف کنیم که در مواقعی که وقایع به آن شکلی که احساس می‌کردیم شایسته آن هستیم اتفاق نیفتاده است.

روانشناسان، احساس ناامیدی را به ‌عنوان نوعی از غم و ناراحتی، احساس از دست دادن و شکافی دردناک یا آزاردهنده میان انتظارات ما و واقعیت تعریف می‌کنند. هنگامی که اعتقاد داریم باید به موقعیت یا خواسته‌ای برسیم تا احساس شادی و خوشحالی کنیم، باید خود را برای ناامیدی نیز آماده کنیم. با این که ناامیدی احساس بسیار ناخوشایندی است، اما ما را به شناخت بیشتری از خودمان، سایر افراد و همچنین، چیزهایی می‌رساند که واقعاً باعث ایجاد احساس شادی در ما می‌شود.

عوامل گوناگونی بر شدت ناامیدی که احساس می‌کنیم، تأثیر دارند. مهم‌ترین نکته در تعیین شدت ناامیدی، میزان اهمیت اتفاق یا واقعه پیش آمده است؛ خبر اینکه رستوران مورد علاقه شما، غذای محبوبتان را سرو نمی‌کند نیز ناامیدکننده است، اما نه به اندازه خبر استخدام نشدن در شغلی که رؤیای آن را داشته‌اید. فاکتور بعدی، میزان زمانی است که منتظر آن اتفاق خاص بوده‌اید؛ برای مثال طرد شدن توسط فردی که سال‌ها عاشق او بوده‌اید، بسیار سخت‌تر از پایان یک رابطه کوتاه‌مدت است. سومین عامل در تعیین شدت احساس ناامیدی، میزان قطعیت اتفاقات و نتایج است. برای مثال، میزان ناامیدی ما هنگام رد شدن در آزمونی که می‌توانیم چند بار در آن شرکت کنیم، بسیار کمتر از شکست در امتحانی است که فقط یک‌بار فرصت شرکت در آن را داریم.

چرا احساس ناامیدی می کنیم؟

ناامیدی ناشی از عدم تطابق و ناهماهنگی میان احساسات، افکار و انتظارات ما با واقعیت است. برخی از انواع ناامیدی، قابل پیش‌بینی و پیشگیری هستند، شناخت این دسته از ناامیدی‌ها و پاسخ مناسب به آن‌ها اهمیت دارد. اما احساس ناامیدی مزمن، می‌تواند نتیجه الگوی تفکر نادرست و غیرمنطقی باشد. برای درمان ناامیدی‌هایی که به این علت ایجاد می‌شوند، باید الگوی تفکر خود را ارزیابی و اصلاح کنید.

ناامیدی و تأثیر آن بر سلامت روان

ناامیدی نتیجه داشتن انتظاراتی است که برآورده نمی‌شوند. این انتظارات ممکن است بیش از حد معمول بوده یا غیرمنطقی و غیرواقعی باشند. از آنجا که ناامیدی تجربه‌ای بسیار معمول است، می‌توان آن را به شکل بسیار مؤثری مدیریت و برطرف کرد. با این حال، مواجهه مداوم با انتظارات برآورده نشده و فقدان راهکارهای مقابله‌ای مناسب برای مواجهه با ناامیدی، ممکن است سلامت احساسی و جسمی فرد را تهدید کرده و منجر به علائم و عوارضی مانند افسردگی، عصبانیت، بی‌تفاوتی، انکار و ترس شود.

باید بدانید درصد بروز مشکلات جسمی و احساسی مختلف، در افرادی که با احساس ناامیدی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، بالاتر است. بروز مشکلاتی مانند سردرد، مشکلات گوارشی، کف دست مرطوب و تعریق زیاد، در افراد دچار احساس ناامیدی بیشتر رخ می‌دهد. احساس ناامیدی برای مدت طولانی، می‌تواند به اختلالات استرسی مزمن ختم شود. از مشکلات روانی که ممکن است در اثر ناامیدی برای فرد ایجاد شود هم، می‌توان موارد زیر را نام برد:

• افسردگی: افسردگی، احساس ناراحتی طولانی همراه با مود پایین است. یکی از دلایل ابتلا به افسردگی، می‌تواند ناامیدی ناشی از عدم موفقیت در کار یا از دست دادن یکی از عزیزان باشد.

• بی‌تفاوتی: ناامیدی می‌تواند یکی از دلایل ایجاد احساس بی‌تفاوتی در شخص باشد. بی‌تفاوتی، شرایطی است که در آن شخص، نسبت به اتفاقات زندگی منفعل است. این احساس در اثر ناامیدی از یک اتفاق و اعتقاد به ناتوانی در تغییر آن ایجاد می‌شود.

• انکار: انکار، با تظاهر ارادی به این امر که یک اتفاق ناخوشایند اصلاً به وقوع نپیوسته است، مشخص می‌شود. افرادی که دچار ناامیدی‌های طولانی و پشت‌سرهم می‌شوند، تمایل به انکار اتفاقات ناخوشایند دارند.

• خشم: هنگامی که وقایع بر اساس انتظارات ما پیش نمی‌رود، یکی از احساساتی که اغلب همراه با ناامیدی دچار آن می‌شویم، خشم است. خشم می‌تواند احساسی طولانی باشد و برای مدت‌ها فرد را دچار خود کند.

• ترس: موقعیت‌های ناخوشایند و ناامیدکننده می‌توانند باعث ایجاد احساس ترس در فرد شوند. در واقع، پس از یک اتفاق ناخوشایند، فرد از تکرار و تجربه مجدد آن‌ها وحشت پیدا می‌کند. با اینکه ترس یک احساس طبیعی و ضروری است اما ترس طول کشیده و طولانی‌‌مدت، می‌تواند برای سلامت فرد خطرناک باشد.

بیشتر بخوانید: بهترین داروی اختلال خواب

روش‌های درمان ناامیدی در کلینیک دکتر کربلایی

مهمترین نکته در درمان ناامیدی، ریشه‌یابی علت ناامیدی است. زیرا ناامیدی می‌تواند یکی از علائم مهم افسردگی باشد و با درمان افسردگی می‌توان ناامیدی را نیز درمان کرد. پس بهترین اقدام بهره‌مندی از یک جلسه ویزیت و ارزیابی است تا در صورت وجود افسردگی نسبت به درمان آن اقدام شود. روش‌های درمانی که ممکن است در کلینیک دکتر کربلایی برای مراجعان با شکایت ناامیدی در نظر گرفته شود شامل موارد زیر است:

روان‌درمانی: یکی از روش‌های درمان ناامیدی، تکنیک تحمل پریشانی است. این روش برگرفته از برخی از اصول روان‌درمانی شناختی-رفتاری است. این روش درمانی همراه با رفتار درمانی دیالکتیکی، در ابتدا برای درمان اختلال شخصیت مرزی ابداع شد، اما امروزه برای کنترل احساسات نیز استفاده می‌شود. تحمل پریشانی، یک مهارت رفتاری و به معنای توانایی فرد برای ایستادگی در برابر ناراحتی‌ها و اتفاقات ناخوشایند است. می‌توان با کمک یک متخصص بهداشت روان، از این روش برای درمان ناامیدی استفاده کرد.

درمان دارویی: همان‌طور که گفتیم، ناامیدی می‌تواند یکی از علائم اصلی ابتلا به افسردگی یا سایر بیماری‌ها و اختلالات روانی باشد. در این موارد، مهمترین اصل در درمان ناامیدی، درمان بیماری زمینه‌ای است. ممکن است، درمانگر شما، برای درمان این بیماری‌ها، مانند افسردگی، درمان دارویی را تجویز کند. در این حالت سعی در تجویز داروهای جدید با حداقل عوارضی مانند چاقی و خواب آلودگی است.

استفاده از دستگاه‌های درمانی مانند آر تی ام اس (rTMS) و  تی دی سی اس (tDCS): دستگاه آر تی ام اس دارای تاییدیه FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) برای درمان افسردگی است و روشی بدون عارضه با نتیجه بخشی سریع و ماندگار است. دستگاه تی دی سی اس برای کسانی که تمایل به صرف هزینه کمتر دارند مناسب است.
برخی از توصیه‌هایی که برای مقابله با ناامیدی مفید هستند، شامل موارد زیر است:

• شناسایی فرصت‌های بعدی
• خودداری از دلسوزی برای خود
• فکر نکردن درباره چیزهایی که ممکن بود اتفاق بیفتند.
• به خودتان زمان محدودی برای داشتن احساسات بد بدهید.

در نهایت باید گفت، ناامیدی یک واقعیت در زندگی است که همه ما حداقل یک‌بار با آن روبه‌رو شده‌ایم. در واقع می‌توان گفت ناامیدی نوعی اندوه است؛ اندوهی که از مقایسه آنچه که می‌خواستیم با آنچه که هستیم، ایجاد می‌شود.

زمانی که انتظاراتمان در زندگی تحقق نمی‌یابد، ناخودآگاه احساس ناامیدی می‌کنیم. احساس ناامیدی کردن چیز عجیبی نیست، تنها باید بیاموزیم که چطور با این احساس کنار بیاییم. یک روان‌شناس با تجربه و ماهر می‌تواند در کنار آمدن با این احساس و هر احساس ناخوشایند دیگر به شما کمک کند. با مدیریت این احساسات زندگی موفق و ثبات روحی را تجربه خواهید کرد.