سرگیجه باعث می‌شود که احساس کنید در حال چرخیدن هستید و در بیشتر اوقات، ناشی از مشکلی در بخش میانی گوش است؛ ولی، ممکن است ناشی از مشکلات تأثیرگذار بر مغز مانند تومور یا سکته مغزی نیز باشد. در ادامه این مطلب از سایت دکتر کربلایی، شما را با علائم و دلایل این مشکل آشنا می‌کنیم و روش‌هایی برای کاهش آن به شما پیشنهاد می‌دهیم.
علائم سرگیجه چیست؟
زمانی که دچار سرگیجه (Vertigo) می‌شوید، احساس می‌کنید که محیط اطرافتان در حال چرخیدن است و تعادل خود را از دست می‌دهید. شما ممکن است این مشکل را همراه با علائم دیگری مانند حالت تهوع، استفراغ، ازدست‌دادن شنوایی یکی از گوش‌ها یا هر دو آن‌ها، وزوز گوش، سردرد، بیماری حرکت، احساس پری در گوش و نیستاگموس (حرکت سریع و غیرقابل‌کنترل چشم‌ها) تجربه کنید.
بیشتر بدانید: از آنجا که پزشک متخصص سردرد بهتر می‌تواند درمان این مشکل را ارائه دهد؛ مراجعه به دکتر را در الویت قرار دهید.
علت انواع سرگیجه ناگهانی یا دائمی چیست؟
سرگیجه ناگهانی ممکن است ناشی از دلایل بسیاری مانند کم‌خونی، کم‌آبی، عوارض جانبی داروها و مشکلات گردش خون مانند کاهش ناگهانی فشارخون یا سکته مغزی باشد؛ ولی، اغلب ناشی از مشکلاتی در گوش میانی است. همچنین افرادی که دچار سکته مغزی، آسیب مغزی یا آسیب گردنی شده‌اند، ممکن است دچار سرگیجه‌های دائمی یا مزمن شوند.
سرگیجه به دلیل اختلال در گوش میانی
در اختلالات گوش میانی، پیام‌هایی دریافتی مغز از گوش میانی با پیام‌های دریافتی چشم‌ها و اعصاب حسی مطابقت ندارند؛ در نتیجه، می‌توان گفت که سرگیجه ناشی از تلاش مغز برای برطرف‌کردن این مشکل است. سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم یکی از متداول‌ترین اختلالات در گوش میانی محسوب می‌شود. در این اختلال، بخش‌های کوچکی از کلسیم در گوش میانی از مکان خود جدا می‌شوند و به مکان‌های دیگری می‌روند؛ در نتیجه، باعث می‌شوند سیستم به‌درستی کار نکند و پیام‌های اشتباهی را به مغز ارسال کند.
سرگیجه به دلیل لابیرنتیت (Labyrinthitis)
لابیرنتیت به التهاب گوش میانی گفته می‌شود که علائمی مانند سرگیجه ناگهانی و شدید، حالت تهوع و استفراغ را ایجاد می‌کند. این علائم ممکن است چندین روز طول بکشند و بسیار ناتوان‌کننده باشند. خوشبختانه، سرگیجه‌های ناشی از این بیماری خودبه‌خود برطرف می‌شوند.
سرگیجه به علت بیماری منیر (Menier)
مایع درون گوش میانی افرادی که دچار این بیماری می‌شوند، بیش از اندازه طبیعی است. سرگیجه این بیماری شدید است و می‌تواند چندین ساعت طول بکشد. اگر دچار این بیماری شوید، ممکن است احساس کنید گوشتان پر است و علائم دیگری مانند وزوز گوش، ازدست‌دادن شنوایی، حالت تهوع و خستگی را نیز تجربه کنید.
عوارض داروهای مختلف و بروز سرگیجه
داروهایی مانند داروهای آنتی‌بیوتیک مانند جنتامایسین و استرپتومایسین، ضدافسردگی، ضدتشنج، فشارخون و آرام‌بخش می‌توانند شما را دچار این مشکل کنند.
سرگیجه ناشی از کمبود ویتامین
کمبود ویتامین B12 نیز می‌تواند علت سرگیجه باشد. پزشکان می‌توانند این مشکل را به‌آسانی تشخیص و درمان کنند؛ ولی، اغلب از آن غافل می‌شوند؛ بنابراین، از پزشک خود بخواهید یک آزمایش خون ساده برای بررسی سطح ویتامین B12 برای شما تجویز کند.
بیماری های قلبی و سرگیجه
سرگیجه می‌تواند یکی از نشانه‌های اولیه بیماری‌های قلبی یا حتی حمله قلبی باشد. برای مثال، اگر رگ‌ها به علت تصلب شرایین مسدود شوند، سرعت جریان خون کاهش می‌یابد و خون به‌درستی در بدن گردش نمی‌کند. در چنین شرایطی، قلب خون را با شدت و سرعت بیشتری پمپاژ می‌کند تا این مشکل را برطرف کند؛ در نتیجه، ممکن است باعث ایجاد این علامت و علائم دیگری شود.
سرگیجه به علت میگرن (Migraines)
افراد مبتلا به میگرن، حتی زمانی که سردرد شدیدی را تجربه نمی‌کنند، ممکن است دچار مشکل شوند. این مشکل ممکن است چندین دقیقه تا چندین ساعت طول بکشد و با علائم دیگری مانند سردرد و حساسیت به نور و صدا همراه باشد.
سرگیجه به دلیل کم آبی بدن (Dehydration)
اگر دچار کم‌آبی شوید، ممکن است فشارخون کاهش یابد و به‌تبع آن، مغز اکسیژن کافی را دریافت نکند. در چنین شرایطی، ممکن است علائمی مانند سرگیجه، تشنگی و خستگی را تجربه کنید و رنگ ادرارتان تیره شود.
سرگیجه به دلیل فشار خون پایین
مغز برای اینکه بتواند به‌درستی کار کند، به خون غنی از اکسیژن نیاز دارد. اگر فشارخون کاهش یابد، خون گردش نمی‌کند و نمی‌تواند به مغز برسد. این امر باعث می‌شود که دچار سرگیجه شوید یا حتی غش کنید.
سرگیجه و سندروم خستگی مزمن (Chronic fatigue syndrome)
خستگی بیش از اندازه حتی پس از خواب کافی، مهم‌ترین علامت سندرم خستگی مزمن محسوب می‌شود. اگر دچار این سندروم شوید، ممکن است علائمی مانند سرگیجه، مشکل در حفظ تعادل، اختلالات خواب، مشکل در تمرکزکردن و به‌خاطرسپردن، درد عضله و مفصل، سردرد و حساسیت به غذاها، داروها یا مواد دیگر را نیز تجربه کنید.
سرگیجه به دلیل افت قند خون
اگر به دیابت مبتلا هستید، باید میزان قند خون خود را به‌صورت منظم بررسی کنید. اگر قند خون کاهش یابد، ممکن است دچار این مشکل شوید و علائمی مانند گرسنگی، لرزش، تعریق و گیجی را نیز تجربه کنید. به خاطر داشته باشید که قند خون افرادی که به دیابت مبتلا نیستند نیز ممکن است کاهش یابد.
سرگیجه به دلیل اضطراب شدید
اگر دارای اضطراب شدیدی هستید، ممکن است این مشکل را تجربه کنید. پزشکان نمی‌دانند که چرا چنین اتفاقی رخ می‌دهد؛ ولی، آن‌ها تصور می‌کنند که تعامل بخش‌های مرتبط با اضطراب و سرگیجه در مغز باعث ایجاد این مشکل می‌شود.
علت سرگیجه در زنان چیست؟
بسیاری از زنان باردار این مشکل را به دلیل تغییرات متابولیسم در دوران بارداری، استراحت بیش از اندازه عادی در تختخواب و تغییرات هورمونی در مراحل اولیه بارداری تجربه می‌کنند. همچنین زنان دیگر نیز ممکن است به علت یائسگی یا کم‌خونی دچار این مشکل شوند.
علت سرگیجه ناگهانی در سالمندان چیست؟
عملکرد گوش میانی با افزایش سن به‌تدریج کاهش می‌یابد. با توجه به اینکه سیستم دهلیزی در درون گوش میانی قرار دارد، خود افزایش سن می‌تواند دلیل سرگیجه در سالمندان باشد. سالمندان ممکن است به علت اختلالات یا شرایط دهلیزی مانند سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم، بیماری منیر، داروها و ازدست‌دادن حواس نیز دچار این مشکل شوند.
علت سرگیجه در کودکان چیست؟
تحقیقی در سال 2021 نشان داد که شرایط و بیماری‌هایی که در بزرگسالان باعث ایجاد سرگیجه می‌شوند، در کودکان نیز مشاهده می‌شوند؛ ولی، کودکان نمی‌توانند علائم خود را به‌درستی توصیف کنند؛ بنابراین، تشخیص این بیماری‌ها در کودکان ممکن است دشوارتر و زمان‌برتر باشد. عفونت گوش و میگرن از متداول‌ترین دلایل سرگیجه در کودکان محسوب می‌شوند.
سرگیجه های خطرناک کدامند؟
سرگیجه ممکن است به بیماری‌ها و شرایط خطرناکی مانند آسیب تروماتیک مغزی، سکته مغزی، تومور مغزی و ام‌اس مرتبط باشد؛ بنابراین، باید آن را جدی بگیرید. سردرد، حالت تهوع، استفراغ، وزوز گوش، تاری دید و گیجی از علائم آسیب تروماتیک مغزی (آسیب ناشی از واردشدن ضربه‌ای شدید به مغز یا تکان‌خوردن شدید مغز) محسوب می‌شوند. اگر تصور می‌کنید که دچار این آسیب شده‌اید، هر چه زودتر به اورژانس مراجعه کنید.
علت سرگیجه، تاری دید و بی حالی چیست؟
میگرن، التهاب گوش میانی، قند خون پایین، دیابت نوع دو و فشارخون پایین از دلایل سرگیجه و تاری دید محسوب می‌شوند. همچنین یکی از دلایل سرگیجه، تاری دید و بی‌حالی که اغلب نادیده گرفته می‌شود، کم‌آبی است. کم‌آبی شدید می‌تواند منجر به کاهش فشارخون شود، این علائم را همراه با ضعف عضلات ایجاد کند و حتی باعث نارسایی کلیه شود.
توصیه هایی برای کاهش سرگیجه
درمان سرگیجه بدون کمک پزشک امکان‌پذیر نیست؛ ولی، با توصیه‌های زیر می‌توانید سرگیجه‌های خود را در خانه کاهش دهید:
- حرکات محرک سرگیجه مانند برخاستن از صندلی یا چرخاندن سر را به‌آرامی انجام دهید؛
- در اتاقی ساکت و تاریک دراز بکشید و دو بالش زیر سر خود بگذارید؛
- زمانی که می‌خواهید چیزی را از زمین بردارید، به‌جای خم‌کردن کمر بنشینید؛
- اگر کم‌آبی دلیل سرگیجه‌های شماست، به‌اندازه کافی مایعات بنوشید و در مکانی خنک استراحت کنید؛
- عوارض جانبی داروهای خود را بررسی کنید و اگر تصور می‌کنید که داروها باعث ایجاد این مشکل شده‌اند، به پزشک خود اطلاع دهید؛
- اگر قند خون پایین دلیل این مشکل است، چیزی شیرین مانند آبمیوه یا آب‌نبات سفت را بخورید؛ ولی، اگر دیابت دارید، حتما با پزشکی معتبر مشورت کنید تا بهترین روش را برای کنترل قند خون به شما پیشنهاد دهد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر اغلب دچار سرگیجه‌های شدیدی می‌شوید، زمان مراجعه به دکتر متخصص درمان سرگیجه فرارسیده است. به احتمال زیاد، بیماری یا شرایط زمینه‌ای باعث ایجاد این علامت می‌شوند. اگر علاوه بر این علامت، علائمی مانند درد سینه، تپش قلب، سردرد ناگهانی، مشکل در راه‌رفتن، تب بالای 38 درجه سلسیوس، مشکلات بینایی و ضعف در یکی از بازوها یا پاها را تجربه می‌کنید، هر چه زودتر به اورژانس زنگ بزنید. حتی اگر هیچ فردی نمی‌تواند رانندگی کند و شما را به اورژانس برساند، از رانندگی‌کردن خودداری کنید.
جمع‌بندی
سرگیجه می‌تواند به‌صورت ناگهانی و بدون هیچ علامت هشداردهنده‌ای ایجاد شود. این مشکل که می‌تواند ترسناک به نظر برسد، اغلب خودبه‌خود برطرف می‌شود. اگر دچار سرگیجه‌های شدید یا مزمن می‌شوید، ممکن است ناشی از بیماری‌ها یا شرایط خطرناکی مانند سکته مغزی یا آسیب تروماتیک مغزی باشند. مهم نیست سرگیجه شما خفیف یا شدید است، حتما به پزشک معتبری مانند دکتر کربلایی مراجعه کنید تا دلیل زمینه‌ای آن را تشخیص دهند و یک برنامه درمانی شخصی‌سازی‌شده با توجه به نیازهای شما تدوین کنند.
