همه چیز در مورد پرخوری عصبی (بولیمیا)

اگر بخواهیم به صورت لغوی و در چند خط کوتاه توضیح دهیم که «پرخوری عصبی یا بولیمیا چیست؟»، اینگونه می‌توان بیان کرد که فرد مبتلا به بولیمیا در مدت زمان کوتاهی بیش از حد طبیعی غذا می‌خورد و بعد از آن به علت احساس گناه ناشی از این پرخوری، از طریق کارهایی همچون، ورزش بیش از حد یا استفراغ کردن، سعی در کاهش وزن خود دارد.

بنابراین این حالت، تنها یک مشکل ساده نیست و ما در این مقاله به‌طور کامل درباره این مشکل، علل بروز و علائم آن، عوارض پرخوری و راه‌های پیشگیری از آن و طریقه درمان بولیمیا صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید تا اطلاعات کامل درباره این بیماری را بدست آورید.

بولیمیا یا پرخوری عصبی چیست؟

بسیاری از افراد، زمانی که با احساساتی همچون غم و خشم روبه‌رو می‌شوند برای فرار از آن شرایط و جلوگیری از درک کردن آن حس، به غذا خوردن روی می‌آورند. شاید در ابتدا این یک موضوع سطحی و عادی به نظر برسد، اما در واقع اینگونه نیست. این نوع غذا خوردن با زمانی که یک فرد به دلیل گرسنگی شروع به غذا خوردن می‌کند بسیار متفاوت است. در این وضعیت، فرد بعد از احساس سیری همچنان به خوردن غذا ادامه می‌دهد. این حالت را پرخوری عصبی یا بولیمیا می‌گویند.

فردی که به بولیمیا مبتلا هست، بعد از پرخوری بیش از حد، به علت ترس از افزایش وزن و این بی‌ملاحظگی در غذا خوردن، دچار احساس گناه می‌شود.این حس گناه موجب شده تا فرد از طریق کارهایی همچون ورزش کردن و رژیم گرفتن غیراصولی، مصرف ملین یا استفراغ اجباری غذا، جلوی احساس گناه و ترس از افزایش وزن خود را بگیرد.

بیشتر بخوانید: درمان بی اشتهایی عصبی

پرخوری عصبی چه علائمی دارد؟

همه پرخوری‌ها به عنوان پرخوری عصبی به شمار نمی‌روند. افرادی که پرخوری عصبی دارند، دارای یک سری علائم و نشانه‌ها هستند. در پرخوری عصبی، اصولاً فرد هنگام مواجه با یک احساس (اکثراً حس غم و خشم) شروع به خوردن غذاهای مختلف با چربی و قند بالا می‌کند. این اتفاق ممکن است، چند بار در طی یک ماه رخ دهد. در واقع می‌توان گفت، فرد در یک چرخه معیوب به سر می‌برد. این چرخه را به‌طور خلاصه، به ترتیب زیر می‌توان تعریف کرد:

1. تنش و هوس

2. شروع به خوردن بیش از اندازه غذا (پرخوری)

3. استفاده از ملین و یا انجام کارهایی برای پاکسازی بدن خود

4. شرم و انزجار از اندام خود

5. شروع به انجام رژیم دقیق

فرد مبتلا به بولیمیا ممکن است در ماه، یک یا چندبار این چرخه معیوب را طی کند.

تشخیص پرخوری عصبی

بسیاری از ما در بعضی مواقع، ممکن است، بیش از حد غذا بخوریم یا حتی در برخی موارد پرخوری کنیم؛ این حالت را نباید با بولیمیا یا پرخوری عصبی اشتباه گرفت. تنها آن گروه از افرادی به بیماری بولیما مبتلا هستند که بعد از پرخوری، شروع به انجام کارهایی مانند ورزش بیش از اندازه و غیر اصولی، غذا نخوردن به مدت طولانی، استفاده از داروهایی که موجب کاهش سریع وزن می‌شود و مواردی از این قبیل، می‌کنند. برای تشخیص بولیما، بهتر هست که درباره علائم و چرخه آن بیشتر و دقیق‌‌تر بدانید. در ادامه، علائمی که به تشخیص این بیماری کمک می‌کنند را، به صورت کامل توضیح خواهیم داد.

پرخوری بیش از حد و پشیمانی بعد از آن

اصولاً افراد مبتلا به پرخوری عصبی، در مدت زمان کوتاهی غذای بیشتری نسبت به حالت طبیعی می‌خورند. حتی غذاهایی که در حالت عادی از خوردن آن امتناع می‌کنند. در این حالت فرد قادر به کنترل سرعت غذا خوردن و توقف آن بعد از احساس سیری نیست. در واقع هدف این حجم از پرخوری برای رفع احساس گرسنگی نیست. فرد پس از پرخوری بیش از حد، دچار احساس گناه می‌شود. برای همین کارها و رفتارهایی برای جبران پرخوری خود و خارج کردن کالری مصرفی انجام می‌دهد.

از جمله این نوع رفتارها، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استفاده از داروهای ملین و روان‌کننده روده

• استفراغ اجباری جهت خارج کردن غذاهای خورده شده با انجام کارهایی همچون تحریک حلق به وسیله انگشت خود

• انجام رژیم‌های نامتعارف و آسیب دهنده یا غذا نخوردن به مدت چند روز به دلیل احساس گناه ناشی از پرخوری

• انجام بدون برنامه و بیش از حد ورزش‌هایی که ممکن است آسیب زننده باشند.

کمبود آب بدن یا ضعف

استفراغ، استفاده از ملین‌ها، ورزش و رژیم‌های غیراصولی، بدن را از کلسیم و پتاسیم کافی بی‌بهره می‌کند و بدن فرد دچار کم‌آبی می‌شود. در این حالت ممکن است، فرد مبتلا به بولیمیا دچار سرگیجه، بی‌حالی، ضعف عضلانی یا بی‌نظمی در ضربان قلب شود.

ترس شدید از افزایش وزن

این افراد روی اندام و وزن خود بسیار حساس هستند. به شدت از افزایش وزن می‌ترسند و اکثر اوقات از ظاهر خود ناراضی هستند.

رفتارهای غیرعادی در مقابل وعده‌های غذایی

اکثرا افرادی که دچار پرخوری عصبی هستند، رفتارهای غیرعادی در هنگام وعده‌های غذایی نشان می‌دهند. این افراد، وسواس بسیاری نسبت به غذای خود دارند. حتی اگر غذای بسیار کمی بخورند، دائماً به میزان کالری غذا فکر می‌کنند و حاضر نیستند به رستوران بروند. شمارش کالری غذا، خوردن مایعات بعد از غذا، به خصوص آب و نوشابه‌های رژیمی را می‌توان به عنوان پیش‌درآمد رفتارهای پاکسازی افراد مبتلا به پرخوری عصبی دانست.

پوسیدگی دندان

به دلیل استفراغ‌های مکرر، دندان‌ها در معرض اسید معده قرار گرفته و این امر موجب تغییر رنگ، پوسیدگی و حتی از بین رفتن دندان می‌شود.

جای زخم در انگشتان

بیشتر افرادی که از استفراغ برای جبران پرخوری و خروج کالری استفاده می‌کنند، بندهای انگشتانشان زخم است.

گوشه‌گیری و دور بودن از جمع‌های اجتماعی

پرخاشگری و رفتارهای جبرانی که فرد برای از دست دادن کالری انجام می‌دهد را می‌توان به عنوان مکانیزمی دفاعی برای کنار آمدن در برابر فشارهای روانی، اضطراب و حتی افسردگی دانست. احتمال افسردگی افراد مبتلا به پرخوری عصبی، بسیار بالا است. عمدتا این افراد به دلیل کمبود عزت نفس، از حضور در گروه‌ها و محیط‌های اجتماعی دوری می‌کنند.

بیشتر بخوانید: درمان پرخاشگری و عصبانبت بدون دارو

علل و عوامل ایجاد کننده‌ پرخوری عصبی

در حال حاضر، دلیل دقیق و مشخصی برای مبتلا شدن یک فرد به بولیمیا وجود ندارد. اما پزشکان با تحقیقات گسترده بر روی افراد مبتلا به بولیمیا، علل و عوامل مختلفی را پیدا کرده‌اند که این علل، احتمال مبتلا شدن یک فرد به بولیمیا را بالا می‌برد. نکته مشترکی که در این میان وجود دارد این است که، نوع غذا دلیلی بر مبتلا شدن به پرخوری عصبی نیست. تحقیقات نشان می‌دهد که، پرخوری عصبی می‌تواند با سایر مشکلات روان‌شناختی مانند اختلالات اضطرابی، استرس پس از سانحه و وسواس فکری مرتبط باشد. در واقع می‌توان گفت احساسات و افکار، علت و پایه اصلی پرخوری عصبی است. در ادامه به عواملی که ممکن است باعث ایجاد پرخوری عصبی شوند، نگاهی می‌اندازیم:

• اضطراب بالا و عزت‌نفس پایین یا داشتن شخصیت وسواسی

• نگرانی بیش از حد فرد از افزایش وزن و نارضایتی از اندام خود؛ به خصوص اگر در مشاغلی که بر ظاهر و وزن فرد تاکید دارد فعالیت کنند یا از سمت جامعه مورد تمسخر واقع شوند.

• خود فرد یا یکی از اعضای خانواده سابقه اعتیاد به مواد مخدر، الکل یا پرخوری عصبی یا افسردگی را دارد.

• آسیب دیدن در دوران کودکی یا مورد سوء‌استفاده جنسی قرار گرفتن

• سابقه این بیماری در خانواده و نزدیکان فرد

بیشتر بخوانید: درمان استرس با rTMS و درمان وسواس با دستگاه تحریک مغناطیسی مغز

پرخوری بیش از حد و پشیمانی بعد از آن

عوارض روانشناختی

همان‌طور که در علل و عوامل پرخوری عصبی بیان شد، پرخوری عصبی به دلیل مشکلاتی همچون عدم اعتمادبه‌نفس در فرد شکل می‌گیرد. عدم توجه به این مشکل و اقدام برای رفع آن، می‌تواند موجب مشکلات روانشناختی در فرد شود.

• این امر احتمال افزایش میزان افسردگی یا اختلال دو قطبی را در فرد افزایش می‌دهد.

• افراد مبتلا به بولیمیا، به‌صورت ناخودآگاه سعی در فرار از احساسات خود را دارند و به نوعی درمان آن را از طریق غذا خوردن می‌دانند.

• بولیمیا، موجب شده تا فرد با احساسات خود به صورت مستقیم روبه‌رو نشود و آن‌ها را درک نکند.

عوارض پزشکی پرخوری عصبی

جای تعجب ندارد که پرخوری و عملیات نادرست پاکسازی بعد از آن، به بدن آسیب بزند و سلامت جسم را در معرض خطر قرار دهد. هرچه، تکرار چرخه معیوب پرخوری عصبی (که در قسمت قبل به آن اشاره کردیم) بیشتر باشد، آسیب‌های وارد شده به بدن و عوارض جانبی آن بیشتر است. طبق مجله پزشکی آمریکا، موارد زیر برخی از عوارض و آسیب‌هایی هستند که پرخوری عصبی به بدن وارد می‌کند:

• رفلکس معده

• فرسایش مینای دندان، به دلیل قرار گرفتن در معرض اسید معده 

• امکان آسیب‌دیدن تارهای صوتی، در اثر استفراغ‌های اجباری و مکرر

• خطر سندرم روده بزرگ، به دلیل استفاده ملین‌ها بدون تجویز دکتر

• آسیب دیدن سیستم گوارشی

• هر چه درگیری فرد به پرخوری عصبی بیشتر باشد احتمال آسیب دیدن مری، معده، روده، کلیه و قلب بیشتر می‌شود.

یک مطالعه از دانشگاه واترلو نشان می‌دهد، افرادی که مدت‌زمان زیادی درگیر بولیمیا بوده‌اند، بیشتر در معرض خطر بستری شدن در بیمارستان به دلیل بیماری‌های قلبی، عروقی و افزایش خطر مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری‌ها هستند.

پیشگیری از پرخوری عصبی

هنوز هیچ روش مطمئنی برای جلوگیری از بولیمیا ارائه نشده است. اما رعایت برخی دستورالعمل‌ها، می‌تواند خطر ابتلای فرد را به بیماری بولیمیا کاهش می‌دهد. آگاهی از بیماری و عوارض بولیمیا، به شناسایی آن در مراحل اولیه کمک می‌کند و این مرحله بهترین فرصت برای درمان است.

راهکارهای زیر از جمله مواردی هست که به پیشگیری از پرخوری عصبی به شما کمک می‌کند.

• دانش و حفظ عادت‌های غذایی سالم
• حفظ سلامت روان
• برقراری تعادل در کار، زندگی اجتماعی، استراحت و ورزش
• در صورت مشاهده اضطراب یا وسواس به مشاوره برای کمک به کاهش اضطراب مراجعه شود.
• در صورت وجود سابقه بیماری بولیمیا در خانواده، بهتر است که برای پیشگیری زیر نظر روانشناس و مشاوره تغذیه قرار بگیرید.

درمان پرخوری عصبی

داروهای پرخوری عصبی مشخص نیست، اما آگاهی از بولیمیا و تشخیص آن در خود را، می‌توان سریع‌ترین راه درمان پرخوری عصبی دانست. مراحل درمان زمان‌بر بوده و ممکن است حوادث استرس‌زا، موجب طولانی‌تر شدن آن شود. نکته‌ای که در طول درمان پرخوری عصبی باید در نظر داشته باشید این است که، با صبر و آگاهی بر این بیماری می‌توانید این پروسه درمان را برای خود راحت‌تر کنید.

پروسه درمان شامل موارد زیر است:

مشاوره

مشاوره به فرد کمک می‌کند، الگوهای رفتاری که منجر به پرخوری عصبی می‌شود را شناسایی و رفع کند. در این میان اعضای خانواده هم باید به فکر فرد باشند و تلاش کنند تا فرد در حین درمان از استرس و اضطراب دور باشد. در برخی اوقات، پیشنهاد می‌شود، اعضای خانواده نیز به مشاوره مراجعه کنند تا مشکل به صورت ریشه‌ای رفع شود و روال درمان سرعت گیرد.

داروها

داروهای ضد افسردگی و تثبیت‌کننده خلق و خو که توسط روانپزشک برای فرد مبتلا به بولیمیا تجویز می‌شود، از جمله داروهایی است که برای درمان پرخوری عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بستری شدن در بیمارستان

در برخی موارد، افسردگی بالای فرد ممکن است، موجب بستری شدن بیمار در بیمارستان شود. در این مرحله پرستاران و دکترها مراقب فرد هستند و برای بهبود حال او تلاش خواهند کرد. اما این نکته را باید در نظر داشته باشید که، بعد از مرخص شدن از بیمارستان، خانواده با ایجاد یک فضای آرام و به دور از تشنج در بهبودی فرد نقش بسیار موثری خواهند داشت.

برای پرخوری عصبی چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر خودتان یا یکی از افراد نزدیک شما، علائم و نشانه‌های پرخوری عصبی را دارد، بهتر است در اولین فرصت به مشاوره مراجعه کند. بولیمیا یا پرخوری عصبی بیماری است که هر چه زودتر برای درمان آن اقدام شود، سریع‌تر می‌توان به بهبودی دست یافت.